Түркістан туркомпиласы

Туркістан Туркомиласы (Turcomіlax turkestanus) – бауыраяқтылар класы, жалаңаш шырыштылар тобына жататын моллюска. Солтүстік және Ортүстік Тянь-Шань тау сілемдерінің эндемигі, ежелгі фаунаның неоген кезеңінен сақталып қалған реликтісі. Негізінен теңіз деңгейінен 900 – 2800 м биіктіктегі альпі шалғындарында, ылғалы мол, көлеңкелі жерлерде тіршілік етеді. Дене пішіні құрт тәрізді жұмыр келген, терісі жұқа, негізінен қара түсті, мантиясынан төмен қарай қара сұр дақтар жапқан. Басында екі қармалаушысы бар. Мантиясы арқасының 1-3 бөлігін алып жатыр. Бақалшағы дамымай рудиментті түрде сақталған, оның қалдығы тақта не түйіршік түрінде арқа мантия жабынының астында орналасқан. Төс қыры үшкір. Денесі түгелдей шырышты (тұқымдастың аты осыған байланысты аталған). Ересек моллюсканың денесінің ұз. 40 – 45, ені 10 – 12 мм, мантиясының ұз. 14 мм, оның ені 13 мм. Қшегі үш ілмек құрайды, соқыр ішегі жоқ, гермафродиттер. Маусым – шілде айларында көбейеді. Жұмыртқалары (саны 20) эллипс тәрізді, мөлш. 6-4 мм, оларды топыраққа салады, 27 күннен кейін ересек түрге айналады. Т. т. – өте сирек кездесетін, жылдан жылға таралу аймағы жойылып бара жатқан түр ретінде қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.

Сілтемелер:

”Қазақ Энциклопедиясы” 9 том