Түрікмен кілемі

Түрікмен кілемі - қалын кілем түрі.

Алғаш 1869 жылы түркімен шеберлерінің жәдігері Санкт-Петербургтегі көрмеге қойылып, бәйге алған.

Содан бері Еуропа жұртшылығы түркімен кілем тоқығыштарынан хабардар болады. 1937 жылғы Париждегі үлкен көрмеде түркіменнің қалы кілемі алтын медаль алады. Қазір қай жерде этнографиялық көрме болса, түркімен қыз-келіншектерінің шебер қолынан шыққан туындылары сонда қойылып, бәйге алып жатады.

Тәуелсіздік алғаннан кейін бұрынғы «Туркменковер» фирмасының орнына «Түркіменхалы» атты мемлекеттік бірлестік құрылған. Қазір оның өнімдері дүние жүзінің көптеген елдеріне шығарылады. Соның арасында АҚШ, Италия, Ұлыбритания, Германия, Швейцария, Ресей, Түркия, т.б. елдер бар.

1993 жылдың 20 наурызында Түрікменстанда түркімен кілемінің музейі ашылған. Онда ХІІІ ғасырдан бергі уақыттағы түркімен кілемінің тамаша үлгілері жинақталған. 1996 жылы Ашғабадта осы кілем тоқу өнеріне арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік симпозиум өткізіліпті. Түркімен кілеміне ТДС 52-97 халықаралық стандарты берілген. 2002 жылы Женевада өткен «Ғасырлық сапа кезеңі» атты көрмеде түркімен кілемі алтын жүлде алған.

Кеңес заманында тоқылған ең үлкен кілем «Түркімен рухы» деп аталады. Ол 1942 жылы тоқылған, аумағы 193,5 шаршы метр. Тәуелсіздік жылдарында өкімет тарапынан күшті қолдау көрген түркімен кілемшілері өз өнерлерін жаңа сапалық деңгейге көтерген.

1996 жылы «Түркіменбашы» атты аумағы 266 шаршы метрлік кілем тоқыса, ел тәуелсіздігінің 10 жылдығына арнап 2001 жылы то¬қылған кілем Гиннестің рекордтар кітабына енгізілген. «Ұлы Түркіменбашы Сапармұрадтың алтын ғасыры» деп аталған бұл кілемнің аумағы 301 шар¬шы метр, биіктігі 14 метр, салмағы 1 тонна 200 кг.

1992 жылдан бастап Мақтымқұлы айының соңғы жексенбісі «Түркімен кілемінің күні» деп мерекеленіп келеді.