Түрікмен күйі - қаһармандық халық эпосы. Жырдың түрлі нұсқалары түрікмен, қарақалпақ, өзбек, құмық, Әзірбайжан халықтарында кездеседі. Алғашқы үлгілері 19 ғ-дың аяғы мен 20 ғ-дың бас кезінде жарияланған (1885, 1890, 1895, 1905, 1906, 1909, 1915). Жыр сюжеті Қазақстан, Орта Азия, Кавказ халықтарынан бөлек Балқандағы гагауз, Сібірдегі Тобыл татарларына да жақсы мәлім. Жыр оқиғасы бірде тарихи-этик., бірде аңыз-әпсаналық, бірде мифтік мәліметтерге жүгініп, қорүғлының халықтық түлғасын сомдауға бағытталған. Жырдагы негізгі желілердің бірі - жылқы малы, оның бабы мен белгілеріне қатысты өрбиді. Белгілі ғалым И.Брагинский жырдың тәжік нұсқасындағы Шәмбіл қала, Көроғлы атауларының түркі тайпаларынан алынғанын, ал жыр окиғасына келгенде оны Иран шаһы Аббас пен түрік сұлтаны Мұрад арасындағы тартыс деген пікір айтқан. Мұның кейбір ұшқындары жырдың қазақ, түрікмен нұскаларында сақталған. Жырда кездесетін кісі, жерсу атаулары ғыл. тұрғыдан зерттеле қойған жоқ. Жырдағы '"Барар жерің Үргеніш де- ген ел болар, атырабында Шәмбіл деген бел болар"' деген жолдар оның кай аймақтағы елді мекен екенін аңғартып тұр. Шәмбіл бел, Шәмбіл қала атауының геогр. шегін Р.Агеева Әмудария мен Сырдарияның маңы деп корсетеді. Жырдағы негізгі тартыс түрікмен елі мен Райхан араб, қызылбас, афшар арасында өрбиді. Жырдан түркі тайпаларының этн. санасы айқын аңғарылады. Жырды негізгі зерттеушілер: И.Брагинский, А.Самойлович, А.Тафуров, А.Болдырев, С.Амионова, Х.Короглы, Ә. Қоңыратбай.
