Төкіндеу

Төкіндеу. Қазақ салты бойынша ұзатылған қыз төркініне бір жыл болмай баруға рұқсат жоқ. «Төркіні жақынның төсегі жиылмайды» деген құдалар бір ауылда бірге отырғанда ғана. Бүйтіп бара беру төркіндеуге жатпайды. Төркіндеу – қазақта аса үлкен кәде. Мұның жүгі де өте ауыр. Алғашқы бір жыл ұзатылып барған жас қыз үшін бұл өте ұзақ уақыт. Екі көзі төрт болып, осы бір жылды бітіре алмаған жас келін үйін, әке-шешесін, аға-бауырын, елін сағынып, өлдім-талдым дегенде бір жылға әзер жеткенде қандай қуанады десеңші. Аралықта бауырлары, ағалары келгенде ел-жұртын сағынып жүрген келін оларды құшақтап шаршағанша жылайды. Егер тұысы жоқ болып, елінен бөгде біреулер келсе де көзіне жылы ұшырап: «...мен жыламай кім жылар артымнан келер аға жоқ, деп, көріскенде жасын көл етеді... Төркіндеп баратындар: ұзатылған қыз, күйеу бала, кішкене жиен. Бұлардың апаратындары әке-шешеге жағалы киім, бір-бір кебіндік ақ бұл, үйіндегілердің басқаларына бір нәрсе апару, апармау шарт емес. Төркіндеп келген қыздың уақыты бір айдан кем болмайды. Өйткені ол жұртын аралап мауқын, шерін, сағынышын басуы керек. Қызы, күйеубаласы келген үй жақын-жуығын жиып, мал сояды. Қызбен күйеуді жақындары, жекжаттары шақырады. Бұл қыз бен күйеу үшін ең жақсы демалыс. Өте-мөте қыз бір жасап қалады. Ай бітіп қайтқанда қыздың үйі бұзаулы сиыр, құлынды биені екі баласына енші етіп береді. Жиенге шұбар тай мінгізіп, қырық серкеш айдатады. Бұл- бөлек үй болып шығатын екеуіне қайын жұрттың берген еншісі. Мұндай малды басқа жақындары да береді. Қазақ қыз бен жиеннен ешнәрсені аямайды. Өте-мөте жиеннің қолын өмір бойы қақпайды. «Пайғамбар да күйеуін сыйлапты» дегенді қазақ жақсы біледі. «Қыздан туғанның қиығы жоқ», «Жиенді ұруға болмайды, қол қалтырайды», «Нағашым бай, қайным бай, қайтып кедей қыласың құдайым-ай?» дегендерді де қазақ бет албаты айтпайды... бәрінде де батпандай мән бар.

Дереккөздер

Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8