Төрттармақ

Төрттармақ - қазақ поэзиясында ең көп тараған шумақ өрнегі. Бұл шумақ түрі әлем поэзиясында кеңінен жайылған. Себебі төрттармақтың шумақ құрылысы мейлінше қарапайым, тұжырымды, ойды айтуға сыйымды, өлең ырғағының (интонацияның) түрленіп келу жағынан да өте қолайлы. Қазақ поэзиясында бұл әр түрлі өлшеммен жазылған өлеңдерде қолданыла береді. Лирикалық өлеңдердің барлық түріне, поэма, дастандарда төрттармақты шумақ өте жиі кездеседі. Он бір буынды өлшемде қазақ поэзиясында көбіне-көп а-а-б-а түріндегі ұйқас қолданылады. Ал алты немесе жеті-сегіз буынды өлшемдерде бұл ұйқасқа қоса шалыс ұйқас (а-а-б-а) жиі қолданылады. Орама ұйқас (а-б-б-а) қолданылуы сирек кездеседі. Кейде соңғы тармақ келесі шумақтардағы сәйкес тармақпен ұйқасып, жалғасып, бір ұйқасты ұзақ сақтау тәсілі де кездеседі. Мысалы, Сәкеннің "Лезде-ақ артта қалады" атты өлеңінде соңғы тармақтар үнемі бірыңғай ұйқасты.