Уикипедия:Көптілдік қолдау

Қазақша Уикипедиясы мақалаларында әртүрлі тілдермен және жазулармен жазылған сөздер мен мәтіндер кездесуі мүмкін. Осы мақалаларды бұрмалаусыз күйінде оқу үшін және дұрыс өңдеу үшін, соған сай қаріптердің орнатылуы және амалдық жүйеңіз бен шолғышыңыз дұрыс бапталуы қажет. Бұл нұсқаулар солай істеуіңізге көмектеседі.

Шолу

Юникод

Уикилерде, соның ішінде осы Уикипедия да, бүкіл мәтін, дүние жүзіндегі барлық жазу жүйелердегі жасалған мәтін бен нышандарды компьютерлерде дұрыс бейнелеуге және өңдетуге арнайы дамытылған, Unicode (Юникод) кәсіби қалып белгілеме жүйесін (өзіндік айтқанда UTF-8 тәртібін) пайдаланады. Осы заманның шолғыштарында Unicode дегендің ең кемінде UTF-8 сияқты жалпы сүйемелдеуі бар, сондықтан пайдаланушының көбі Уикипедияны оқығанда жане өңдегенде тек аз-ақ қиыншылықпен кездеседі.

MediaWiki, Уикипедияның бағдарламасы, уики-мәтінді өңдегенде ескілеу шолғыштар үшін қауіпсіз тәртібімен қызмет етеді. ASCII белгілемесімен бейнелінемейтін әріптер уақытша он алты сандық өкілдік елеспен беріледі, мысалға ሴ сияқты. Бар болған он алты сандық өкілдік елестерге бастауыш нөл сандық белгісі үстеледі, сондықтан бетті сақтағанда олар өзекті әріптерге айналмайды да, және ሴ сияқты болады. Солай сияқты, қауіпсіз тәртібімен әріптің он алты сандық өкілдік елес жасау үшін, әріптің өзін емес, бастауыш нөл сандық белгісі үстелеуі қажет. Қауіпсіз тәртібі қолданғанын бұл бөлімді өңдеу түймесін басып тексеріп қарауға болады. Егер M деген, былай M болып көрінсе, қауіпсіз тәртібі қолданған.

Қаріп

Сурет:Internet Explorer 6.0 SP1 (Arial).png

Internet Explorer 6 with Arial

Сурет:Internet Explorer 6.0 SP1 (DejaVu Sans).png

Internet Explorer 6 with DejaVu Sans

Компьютерлердің көпшілігі, егер Microsoft Windows не Microsoft Office дегендер орнатылған болса, латын, юнан, кирил, жебірей, араб, қытай, жапон, корей жазуларының және Халықаралық Екпін Әліппесінің сүйемелдеуі бар бірнеше қаріптер орнатылған болады түге. Бірақ кейбір тарихи және екпінделген әріптер (басқа жазулардың транслитерациясында пайдаланылған) болмауы мүмкін.

Қаріп	Өңдеме	Жазу
Arial Unicode MS [1]	Office 2000 (0.84) Office 2003 (1.01)
Lucida Sans Unicode [2]
Tahoma [3]
Microsoft Sans Serif [4]

Arial Unicode MS: өте көп жазу түрлерін сүйемелдейді, бірақ кернингі жетіспейтіндіктен және жымдастырылмағандықтан, сапасы Arial қаріпінен төменірек. Бұнда екі есе кең диакритикалар бұрыс әріптерінің үстіне түсетін және ё кіші әрібі орнынын жылжыған кішкене қателер бар.

Lucida Sans Unicode: әріп жиынтығы Arial Unicode MS қарпінен кемдеу, айтқанда қазақ жазуындағы кирил Ә, ә, Ө, ө әріптері жоқ, бірақ оқуға жеңілдеу.

Tahoma: әріп жиынтығы Arial Unicode MS қаріпінен кемдеу, араб әріптері әсіресе бас тақырыптарда асты-үсті кесіліп көрінуі мүмкін, бірақ басқалары оқуға жеңілдеу.

Microsoft Sans Serif: тарихи және екпінделген латын әріптерін ең жақсы сүйемелдейді. (Аңғартпа: бұл қаріпті Windows амалдық жүйеде арнайы қолданатын MS Sans Serif деген нүктеліндірген қаріппен шатыстырмау қажет.)

Қатынаулы басқа юникод қаріптер

Қаріп	Қаріп түрі	Лицезиясы	Пішімі	Белгілемесі
Code2000 1.16	sans-serif	Shareware	TrueType	Unicode
Everson Mono 3.2b4	monospace	Shareware	TrueType	Unicode
TITUS Cyberbit Basic	serif	Non-commercial		Unicode 4.0

Қаріп	Қаріп түрі	Лицезиясы	Пішімі	Белгілемесі
DejaVu
FreeFonts

Жазу жүйелері

Қиыр Шығыс

Толық мақаласы: Анықтама:Көптілдік сүйемелдеу (Қиыр Шығыс)

Script	Correct rendering	Your computer
Дәстүрлі қытай жазуы		人人生來自由，在尊嚴和權利上一律平等。他們有理性和良心，請以手足關係的精神相對待。
Жеңілдетілген қытай жазуы		人人生来自由，在尊严和权利上一律平等。他们有理性和良心，请以手足关系的精神相对待。
Жапон		すべての人間は、生まれながらにして自由であり、かつ、尊厳と権利とについて平等である。人間は、理性と良心とを授けられており、互いに同胞の精神をもって行動しなければならない。
корей		모든 인간은 태어날 때부터 자유로우며 그 존엄과 권리에 있어 동등하다. 인간은 천부적으로 이성과 양심을 부여받았으며 서로 형제애의 정신으로 행동하여야 한다.

Етиопиялық

Етиопиялық буындық жазуы орталық-шығыс Африканың амхара, билен, оромо, тигре, тигриния және басқа тілдер үшін пайдалынады. Бұл классикалық Геез тілінің (қазір тек ғибадат тілі есебінде пайдаланылады) жазуынан дамып шыққан.

Қаріп	Лицензиясы	Пішімі	Белгілемесі
Abyssinica SIL	OFL	OpenType, AAT and Graphite	Unicode 4.1 + SIL PUA
Code2000 1.16	Shareware	TrueType	Unicode
Ethiopia Jiret	GPL2		Unicode 3.0
Everson Mono	Shareware	TrueType	Unicode
GF Zemen Unicode	GPL2	TrueType	Unicode
TITUS Cyberbit	Non-commercial		Unicode 4.0

Сыртқы сілтемелер

Үндістандық

Толық мақаласы: Анықтама:Көптілдік сүйемелдеу (Үндістандық)

Төмендегі кестеде сол жағында компьютерде дұрыс бейнеленген жазу, оң жағында сіздің компьютеріңізде нағыз бейнелеуі:

Жазу	Дұрыс бейнелеуі	Сіздің компьютеріңіз
Bengali		ক + ি → কি
Devanāgarī		क + ि → कि
Gujarati		ક + િ → કિ
Gurmukhī		ਕ + ਿ → ਕਿ
Kannada		ಕ + ಿ → ಕಿ
Malayalam		ക + െ → കെ
Oriya		କ + େ → କେ
Tibetan		ར + ྐ + ྱ → རྐྱ
Tamil		க + ே → கே
Telugu		య + ీ → యీ

Мианма

Қаріптер

Font	License	Unicode	OpenType	AAT	Graphite
MyaZedi
WinSystems
MPH Yangon
UniBurma
Padauk
ZawGyi

Ерекше жағдайлар

Esperanto

in edit box	in database and output
S	S
Sx	Ŝ
Sxx	Sx
Sxxx	Ŝx
Sxxxx	Sxx
Sxxxxx	Ŝxx

Mediawiki installations configured for Esperanto use UTF-8 for storage and display. However when editing the text is converted to a form that is designed to be easier to edit with a standard keyboard.

The characters for which this applies are: Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ, Ŭ, ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ. you may enter these directly in the edit box if you have the facilities to do so. However when you edit the page again you will see them encoded as Sx. This form is referred to as «x-sistemo» or «x-kodo». In order to preserve round trip capability when one or more x's follow these characters or their non-accented forms (A, G, H, J, S, U, c, g, h, j, s, u), the number of x's in the edit box is double the number in the actual stored article text.

For example, the interlanguage link [[en:Luxury car]] to en:Luxury car has to be entered in the edit box as [[en:Luxxury car]] on eo:. This has caused problems with interwiki update bots in the past.

Румын

The Romanian alphabet contain an S-comma (Ș ș) and T-comma (Ț ț). These character were added to Unicode 3.0 at the request of the Romanian standardization institute. Font support for these characters is poor, so the Romanian Wikipedia represents these letters with an S-cedilla (Ş ş) and T-cedilla (Ţ ţ) instead.^[1]

Түсініктемелер

↑ See also ro:Wikipedia:Diacritice

Сыртқы сілтемелер

[1] See also ro:Wikipedia:Diacritice

[1]