Уикипедия талқылауы:Төрешілер комитетін сайлау ережесі

Сайлауды өткізу тәртібі

Төрешілер комитетіне сайлау қызмет атқарып отырған Төрешілер комитетінің (ТК) өкілеттік мерзімі аяқталуына кемінде үш апта қалған уақытта басталады. Сайлау алдында оны өткізу кестесі жарияланады.

Сайлау төмендегі кезеңдерден тұрады:

• қатысушылардың үміткерлер ұсынуы бойынша үміткерлікке келісім алынуы (ұсыну үшін 4 күн, тағы 1 күн бұрынырақ ұсынылған үміткерлер келісімін алуға, сондай-ақ жаңа үміткерлерге өзін-өзі ұсынуға);
• бітікшілердің немесе бітікшінің көмекшісінің үміткерлерді ұсыну нәтижесін тексеру және үміткерлердің нақты тізімін жасау (1 күн);
• үміткерлерді қауымдастықтың талқыға салуы (5 күн бойына өтеді);
• қауымдастықтың дауыс беруі (7 күн бойына);
• бітікшілердің сайлау нәтижесін шығаруы (2 күн).

Сайлаудың өткізілуіне бітікшілер жауапты болады, егерде сайлау күрделі бағыт алса, қасына админлердің арасынан өзіне техникалық көмекші алуы мүмкін. Бітікішілердің көмекшілері туралы ашық түрде жариялануы керек.

Төреші дәрежесіне үміткерге қойылатын талаптар

Үміткерлікке ұсыну мерзімі басталғанға дейін Қазақша Уикипедияда тіркелгеніне кемінде 6 ай болған және қазақша уикипедия бөлімінде кемінде 500 өңдеме жасаған қатысушылар төрешіге үміткер ретінде ұсыныла алады. Төрешіге үміткерлікке шектеусіз мерзімге бұғатталған қатысушылар, сондай-ақ үміткерлікке ұсыну кезеңі басталған уақытта үміткерлік өтінімді талқыға салу аяқталғаннан соң бұғатталу мерзімі аяқталатын қатысушылар түсе алмайды. Бітікшілер осы талаптардың орындалуын қадағалай отырып, ол талаптарға "қолдан жасалған" әрекеттер арқылы (егер өңдеулер саны әдейі, әрекет санын көбейту мақсатында жасалғандығы белгілі болса) қол жеткізілгенін байқаса, талап деңгейінен өте алмады деп есептелінеді. Ондай шешім бітікшілердің консенсусы арқылы қабылданады.

Қатысушылардың дауыс беруге қатысу тәртібі

Төрешілерді сайлауға үміткерлерді ұсыну басталған уақытта кемінде 3 ай өтілі бар және кемінде 200 өңдеме жасаған қатысушылар қатыса алады. Егер қатысушы аккаунтының атын өзгерткен болса, оның өтініші бойынша бітікшілер оның өтілі мен әрекеттерін есепке ала алады. Оны тексеру үшін бітікшілер тексерушіге сұраныс жолдайды. Әрине, дауыс беруге қатысушының бір ғана аккаунтына жол беріледі. Үміткер ұсыну құқығы қатысушының кемінде соңғы жартыжылдықта кемінде 100 өңдемесі барларға беріледі.

Бітікшілер осы ережелердің сақталуын қадағалайды және қатысушылардың дауысын сызып тастауға (ақылға келмейтін, берген дауысы санаққа кіргізілмейтін, тиісті талапқа сай келмейтін дауыс берушілердің дауысын) құқылы. Мұндай шешім бітікшілердің консенсусы арқылы қабылданады.

Үміткерлерді талқыға салу

Үміткерлерді талқыға салуға барлық тіркелген, бірақ нақты уақытта бұғатталмаған, уикипедияда өңдемелер жасауға құқылы қатысушылар, тіпті дауыс беру талаптарына сәйкес келмейтін қатысушылар да қатыса алады. Талқыға салу аясында қатысушыларға үміткерлерге олар туралы нақтырақ білу үшін сұрақтар қою ұсынылады. Сұрақ қоймас бұрын, бұрынырақ қойылған сұрақтарға жауап берілуін күту қажет, ол жауаптарды оқып барып қажеттілік болуына қарай өз сұрағын қоюға болады. Сондай-ақ, әрбір сайлау үшін кезекті сайлаудың бароық мәселелерін талқыға салу мақсатында және жеке үміткерді немесе үміткерлер тобын қолдау (қарсы шығу) үгіт-насихатын жүргізу мақсатында тиісті сайлаудың талқылау беттері құрылады. Бұл бет Төрешілер комитетінің бұрынғы шақырылымын талқыға салуға арналмаған.

Үміткерді сайлаудан алып тастау

Сайдауға қатысудан бас тарту туралы үміткер сайлау басталардан кемінде 24 сағат бұрын өзінің өітініш берген бетінде хабарлауы керек.

Үгіт-насихат

Бүкіл сайлау мерзімінде ешбір нақты үміткерді көрсетпей немесе ол туралы ымдау көрсетпей, оның ішінде олардың жеке қатысу беттеріне анық шақыру жасамай қатысушыларды төрешілер сайлауына қатысуға шақыруға болады. Сайлау кезеңінде нақты үміткерді қолдау немесе қарсылық білдіруді осы сайлау үшін ашылған нақты үміткерді немесе төрешілер комитетін сайлауды талқыға салу бетінде ғана жүргізуге болады. Бұл беттерден тыс беттерде үгіт-насихатқа, сонымен қатар уики-почтаны бір немесе бірнеше үміткерлерге қолдау білдіру немесе қарсы шығу жұмыстарына қолдануға тыйым салынады. Үгіт-насихат ережесін бұзғандығы үшін бітікшілер мен оның уақытша көмекшілері (лажы болғанынша бітікшілерге) қатысушыны дауыс беру мерзімі аяқталғанға дейінгі мерзімге бұғаттауы мүмкін.

Дауыс беру үрдісі

Төрешілікке үміткерлер дауыс беру алдында әліпбилік оеьпен орналастырылады. Дауыс беру аптаға созылады. Әрбір қатысушы бірнеше үміткер үшін дауыс бере алады, бірақ бір үміткер үшін не "ия", не "жоқ" деген бір ғана дауыс бере алады. Дауыс беру аяқталғанға дейін қатысушылар өз дауысын бітікшілерге тиісінше өтінішпен шыға отырып, өзінің кез келген үміткерге берген дауысын өзгерте алады. Үміткерлерді талқыға салуға дауыс беру бетінде жасалмайды, ондай қарату сөздері бітікшілер тарапынан жойылып отырылады.

Дауыс беру уағында барлық дауыс беруге байланысты дауларды шешу тек қана бітікшілердің үлесіне қалдырылады. Бітікшінің көмекшісі болып табылатын қатысушыны қоспағанда, басқа қатысушыларға басқалардың дауысын сызуға және басқа да әрекеттер ( тіпті өз ойынша дауыс беру уағында анық тәртіп бұзушылық орын алып жатса да) жасауға тыйым салынады. Мұның орнына бітікшілерге немесе оның көмекшілеріне бұзушылық туралы хабарлауы керек.

Сайлау нәтижесін шығару

Өзіне берілген барлық дауыстың, яғни "Қолдаймын" және "Қарсымын" дауыстарының жалпы санының 2/3-інен кем дауыс жинағандар мен "Қолдаймын" дауысын 7-ден аз жинаған үміткерлер сайлаудан шығарылып тасталады. Қалған әр үміткер үшін берілген дауыстардың көп алуына орай үміткерлер тізімі жасалады. "Қолдаймын" дауыстары тең болған жағдайда, "Қарсымын" дауысы аздығы есебімен тізім ретке келтіріледі. "Қолдаймын" және "Қарсымын" дауыстары тең болып қалған жағдайда ол үміткерлердің тізімде орналасуы ретін сайлау барысында қауымдастықта өткен талқыға салуы нәтижесі бойынша бітікшілер консенсусы арқылы шешім қабылданады. Тізімде алғашқы ретпен жазылған жеті үміткер төреші болып сайланған болып есептеледі. Сайлау қорытындысы бітікшілер консенсусы арқылы бекітіледі.

Қайта сайлау

Егер бітікшілердің сайлаудың соңғы қорытындысын шығарғаннан кейін, бестен кем емес төреші сайланғаны белгілі болса, онда сайлау өтті деп есептелінеді. Егер, төреші саны беске жетпей қалса, бір аптадан кейінге қайта сайлау тағайындалады. Ол сайлауға төрешілерге қойылатын талапқа сай келетін, оның ішінде төрешілікке сайланғандар және сайлаудың өткен турларында 50 %-дан кем дауыс жинағандар мен өз үміткерлігін өзі алып тастағандардан басқасы қатыса алады. Үміткерлер ұсынылғаннан соң тура сайлаудағыдай талқыға салу, дауыс беру және қайта сайлаудың қорытындысы шығарыылады. Қайта сайлау нәтижесі бойынша сайланған төрешілер санын 5-ге жеткенге дейін қанша орын бос тұрса, соңғы тізімде алғашқылары болып ілінгендер сол орындарға сайланған болып есептеледі. Егер соңғы тізімде қажетті бос орынға сайланғандардың саны қажеттіліктен кем болса да сайлау аяқталған болып есептеледі.

Төрешілер комитетінің қабылеттілігі

Егер, сайлау немесе қайта сайлау өткізілгененен кейін де төрешілер саны 3-ден кем болмаса, төрешілер комитетінің жаңа құрамы сайланған болып есептеледі де жұмысын бастай алады. Сайлау немесе қайта сайлау өткізілгеннен кейін төрешілердің жалпы саны 3-еуден кем болса, олар қайта сайлау өткіәзіліп, төрешілер саны үшеуден кем болмағанға дейін қызметіне кірісе алмайды. Төрешілер комитетінің жаңа құрамы жұмысын бастағанға дейін бұрынғы шақырылымдағы төрешілер комитеті жұмысын жалғастыра береді.

Сайлау нәтижелеріне наразылық білдіру

Бітікшілердің сайлау нәтижелерін жариялағанынан кейін үш күннен кешіктірмей төрешілер комитетіне өтініш беру арқылы сайлау нәтижелеріне наразылық білдіре алады. Тиісті өтініш төрешілер комитетінің ескі құрамымен қаралады. Үш күн мерзім ішінде наразылықтар түспесе, сайлау нәтижелері күгіне енген болып есептеледі.

Төреші жалаушасы

Админ техникалық жалаушасы жоқ жаңа сайланған төрешілерге өкілеттік мерзімі шегінде бітікшілер тарапынан жойылған мақалалар мен қиянат жасау журналындағы жазбаларды көре алуы үшін админнің арнайы жалаушасы уақытша беріледі. Төрешілер комитетінің өкілеттік мерзімі аяқталғаннан соң, бітікшілер берілген жалаушаларды қайта алуға тиісті.

Өкілеттікті тапсыру және толық шешім шығару үшін мүмкіндік

Өкілеттік мерзімі аяқталған Төрешілер комитеті жаңа шақырылым құрамынан өздері қарап, тек қана шешім шығару үшін шешім жобасы жарияланған өтінім бойынша қосымша уақыт сұрауы мүмкін. Бұл жағдайда төмендегі шарттар орындалады:

1. Төрешілер комитетінің бұрынғы құрамы өтінім бойынша жаңа құрамға істерді өткізу кезеңіне дейін толық шешімге келуі керек.
2. Төрешілер комитеті ол туралы Уикипедия.Төрешілер форумы бетінде өкілеттік мерзімі аяқталғаннан кейін бір күннен кешіктірмей өтінім түсіруі керек.
3. Ескі құрам қарауды аяқтау үшін үшеуден артық өтінім бере алмайды.
4. Әрбірі өтінім бойынша қарауды аяқтау бойынша төрешілер комитетінің жаңа құрамы консенсумға келуі арқылы өтінім түскен күннен бастап үш күн ішінде бекітілуі керек. Егер тиісті шешім қабылданбаса, онда ол өтінімге қарсылық білдірілді деп есептеледі.
5. Шешім шығаруды аяқтау үшін рұқсат берілген күннен бастап бір ай мерзім беріледі, ол мерзім өткеннен соң шешім шығару құқығы жаң ақұрамға көшеді.
6. Қарауды аяқтау туралы рұқсат алынғаннан кейін ол өтінім бойынша Төрешілер комитетінің ескі құрамында бар жауапкершілік қалады, ол бойынша шешім қабылдау жұмысына жаңа құрам араласуға құқы болмайды.