Уәлиханов Мақы

Уәлиханов Мақы (шын аты - Әбділмақыжан) Шынғысұлы (1845, Көкшетау округі, Сырымбет тауының етегіндегі Айғаным қоныс, - 22.2. 1916, сонда) - қазақтың шыққан тұңғыш суретші - маман. У. жеті жасында сүзекпен ауырып есту және сөйлеу қабілетінен айырылады; он жасар кезінде әкесі Шыңғыс Санкт - Петербург қ-ндағы императорлық тәрбие үйіне орналастырып, кемістігі бар балалар оқитын учщеге түсіреді. Бұл оқу орны балаларды әр түрлі өнерге: сурет салу, сызу, каллиграфия, литография, гравюра жасау, кітап шығару, ағаг жону (столярлық), темір жонуға үйретеді. У. тоғыз жыл оқып, сурет салу, жазу - сызу мамандығын алады. Ағасы Шоқан Уәлиханов оған көп тәрбие береді; 1860 - 1861ж. Санкт - Петербург қ-ндаболғанда інісін үлкен өнер иелерімен таныстырады, суретшілік қабілетін ұштай түсуге көмектеседі. У. 1864 - 1866 ж. Санкт - Петербург қ-ндағы губерния басқармасында, елге оралған соң (1866 - 1886) Батыс Сібір генерал губернаторы кеңсесінде қызмет етеді. Ресми Қызметтермен қатар, сурет салумен, әсіресе қол өнерімен айналысқан. Ағаштан төсағаш, сындық, астау, саптаяқ, ожау, түрлі заттарға нақышты қап (футляр), т.б. бұйымдар жасайды. Ағаш бұйымдардың бетін әшекейлеп, теметтің, сырмақтың оюларын ояды, сәнді киім-кешектерді пішіп, кесте-өрнектерін салады, зергерлікпен де айналасыда, күнбе-кунгі пайдаланып жүрген заттардың небір әсем түрлерін жасап шығарады. Оның сызумен, жобасымен салынған үйлері Саумалкөлде, Торанғұлда, Көкшетау мен Қызылжарда күні бүгінге дейін кездеседі.

Дереккөз

Қазақ мәдениеті