Факторлар теориясы
Факторлар теориясы— 19 ғасырдың аяғынан бастап Батыста және Ресейде таралған позитивистік социологиялық концепция (Вебер, Моска, Ковалевский, Караев). Факторлар теориясының басты ерекшелігі — социологияда монизмді, тарих пен қоғам тарихының біртұтас негізін теріске шығарып, көптеген деңгейлес факторлардың (экономика, дін, мораль, техника, мәдениет, т.б.) бір-біріне механикалық жолмен әсер етуін мойындау. Социологияда плюрализмнің көрінісі бола отырып, Факторлар теориясы қоғамдық дамудың объективті заңдарын, әлеуметтік құбылыстың ішкі байланысын теріске шығарады, субъективті идеализм айқындамасына жақындайды. Факторлар теориясысындағы кейбір жағымды сәттерді (әлеуметтік, ғылцм-техникалық мәдениеттік ақиқаттар фактілеріне нақты талдау жасау әрекеттері) атай отырып, көптеген ойшылдар оның теориялық жағынан негізсіздігін: методологиядағы механицизмді, ал осыдан келіп — әлеуметтік құбылыстардың байыбына бара алмаушылықты көрсетті. Түрі өзгерген қалыбында Факторлар теориясы қазір де бар. Осы заманғы социологияның кейбір өкілдері қоғамдық даму факторларының арасынан техника мен өнеркәсіпті (мәс.,У.Ф. Огборнның “мәдени кенже қалу теориясы”, Р.Арон мен У.Ростоудың “индустриялық социологиясы”, кейбір футурол. концепциялар) яғни жалпы экономиканы айқындаушы факторлар деп біледі. Факторлар теориясы шеңберінде жаңа ұғымдардың пайда болуы — техника және өнеркәсіп сияқты материалдық өндірістің маңызды жақтарының, қазіргі кезде осы заманғы ғыл.-тех. прогреспен байланысты нақты әлеуметтік-экономикалық және рухани процестердің рөлін мойындаудың салдары. Факторлар теориясының қазіргі түрлерінің түп тамыры қоғамға деген неопозитивистік және тұрпайы материалистік көзқарастарда жатыр.
Сілтемелер
өңдеу"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|