Фахрадж мешіті

Фахрадж мешіті —Хорасан стилінде салынған негізгі ғимараттардың бірі, Йезд қаласындағы мешіт. Бұл мешіт Иранда салынған ең ежелгі мешіт болып саналады. Атақты сәулетші және Иран сәулет өнерінің маманы марқұм Мұхаммед Кәрім Пирниа осы мешіттің ерекшеліктері жайлы үлкен кітап жазып қалдырды. Ол өзінің 50 жыл бұрын осы мешітті бірінші рет көргендегі әсері жайлы былай дейді: "Бұрындары Бафақтан қайтып келе жатқан жолда шөл даланың ортасындағы Фахрадж мешітінің мұнарасы менің назарымды өзіне аударды. Бағытымды бұрып, мешітті көру үшін абадтандырылған кішкене елді-мекенге келдім. Ол мешіттің мұнарасының астына Фахрадж тұрғындарының бір тобы жиналған екен. Олар менің сәулет өнері жайлы оқығандығымды және ежелгі ескерткіштерге қызығатынымды білгеннен кейін менен осы мешіттің тарихын зерттеуге көмектесуді сұрады. Алғаш келгенімде үлкен кірпіштермен салынған қарапайым да әсем ғимаратты көрдім. Онда гүлдер көрінісі салынған еді. Бір-бірімен әдемі үйлестірілген жапсырмалар мені мынадай ойға қалдырды: мүмкін бұл ғимарат Сасанидтер заманына жататын шығар? Бірақ мехрабтың болуы, ішкі қарапайымдылық пен құбыланың сақталуы мені бұл жерде бұрыннан-ақ мешіт болғандығына сендірді. Бұл мешіт Ислам Иранға келгеннен кейінгі алғашқы жылдарда салынған".

Фахрадж мешітінің жобасы өте қарапайым. Оның түнгі намаз оқитын жеріне кіретін үш есік бар. Ортаңғы есік басқа екеуінен үлкенірек. Оның солтүстік жағында төрт тұғыр бар. Олар бір-бірімен коридор аркылы жалғасып жатыр. Мешіт төбесі қарапайым келген жартылай күмбезді, Қағба-құбыла бағытын көрсететін мехраб қабырғаға ойылып жасалған. Бұл мешіттің қызық ерекшеліктерінің бірі Сасанид замандағы үйдің есіктері сияқты суреттер қабырғаға жабыстырыла бедерленген. Мешіт сәулетшісі Сасанидтердің әдемі де салтанатты сәулет өнерін болашаққа ескерткіш етіп қалдырғысы келгенге ұқсайды.