Финикия

Финикия (грек. Φοινίκη, сөзбе-сөз "пурпур елі") — Жерорта теңіздің бойында орналасқан, қазіргі Ливан территориясындағы ежелгі мемлекет. Өз заманы үшін жоғары дәрежелі, дамыған мәдениеті бар ел еді. Финикияның географиялық орны, климаты мен топырағы жер өңдеуге, теңізде жүзуге және шаруашылық пен сауданың дамуына ықпал етті.

Финикия (жасыл түсті) Жерорта теңіздің шығыс жағасында орналасқан еді

Бұл аймақты мекен еткен халықтардың желге тиіп, күнге күйген түрлеріне қарап, гректер оларды (файнекес) - қоңыр түстілер десе, ал египеттіктер (фенеху) - кеме жасаушылар деп атап кеткен. Осы ұгымдардың нәтижесінде Финикия түсінігі қалыптасқан. Финикияның Тир, Библ және Сидон қалалары Жерорта теңізінің жағалауында орналасқандықтан сауда жолдарының тоғысатын орны болды. Қалаларда шебер қолөнершілер, зергерлер, ағаш пен піл сүйегін өңдеушілер, мөлдір шыныдан әр түрлі бұйымдар жасаушылар және қара қошқыл түске боялған маталар өндірілді.

Б.з.б 2 мыңжылдықтың аяғы мен 1 мыңжылдықтың басында финикиялықтар үздік кеме жасаушылар және теңізде жүзушілер болды. Олар кемені қатты ағаштан жасады. Кеменің екі түрун пайдаланды: Жүк тасушы (дөңгелек), ал соғыс мақсаты үшін (ұзын) кемені қолданды.

Күнделікті тұрмыста финикиялықтар алғашқы кезде сына жазуды пайдаланып келген. Алайда сауда-саттық тез қарқынмен дамыған кезде бұл жазулар қолайсыз болды. Сондықтан да финикиялықтар 22 дауыссыз дыбысты (Ғ,Д,К,М,Р) таңбалайтын әріптерден тұратын ежелгі алфавит жасады, Әріптердің аталуы сол әріптен басталатын заттарға ұқсады. Қазіргі кезде дүние жүзінде қолданылатын алфавиттер ежелгі финикиялықтардан тараған.

Б.з.б 2 мыңжылдықта еврей тайпаларының көсемдері өз халқы туралы әңгімелерді сақтап, оларды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізген. Еврейлердің ата-бабасы болып Аврам, оның баласы Исаак, ал немересі Иаков саналды. Иаковтың екінші есімі Израиль деп аталды. Израиль есімі бір мемлекеттің атауы болды

Б.з.б Х ғасырдың бас кезінде Израиль Иудей мемлекеті қалыптасты. Оның астанасы Иерусалим қаласы болды. Иерусалим қаласы астана болумен қатар діни орталыққа айналды. Саламон патша тұсында Иерусалим қаласында ерекше әдемі храм салынды. Храм ағаштан салынған екен. Храмның қабырғасы балқарағаймен тұрғызылса, ал едені кипарис ағашынан төселді. Храм Иерусалим қаласының ең көрікті әсем жерінде орналасқан. Храмның ауласында Яхве құдайына арнап құрбандық шалатын жер болған. Храм ішіндегі бөлмеде арнайы жәшікте діни ереже жазылған тас тақта сақталған.

Дереккөздер

Оқушының қысқаша анықтамалығы (5-11) - Алматыкітап 2006