Флориан Леопольд Гассман

Флориан Леопольд Гассман (сондай-ақ Гасман; нем. Florian Leopold Gassmann; 3 мамыр 1729 жыл, Брюкс, Чехия — 21 қаңтар 1774, Вена) — австриялық сазгер, шығу тегі чех дирижёр.

Флориан Леопольд Гассман Florian Leopold Gassmann
Туған күні	3 мамыр 1729 (1729-05-03)
Туған жері	Брюкс, Чехия
Қайтыс болған күні	21 қаңтар 1774 (1774-01-21) (44 жас)
Қайтыс болған жері	Вена, Аустрия
Мемлекет	Аустрия
Мамандықтары	сазгер, дирижёр, музыка мұғалімі
Жанрлары	опера, рухани музыка, камералық музыка

Өмірбаяны

Флориан Леопольд Гассман Богемияда саудагердің отбасында дүниеге келген; әкесі оның музыкамен әуестігін құптамағандықтан 12 жасында үйден қашып, көп ұзамай Болоньядан табылды, онда ол екі жыл бойы атақты падре Мартинидан білім алған.

1762 жылы Гассман Венаға балет сазгері ретінде шақырылды. Өзінің сарай сахнасына арналған балеттерімен ол өзіне император Иосиф II-нің назарын аударып, 1764 жылы сарай камералық музыка сазгері лауазымына тағайындалды, сонымен қатар ол императордың күн сайын бірге ән салатын жақын адамдар шеңберіне кірді.

Одан әрі Гассман опера сазгері ретінде де мойындалды; ол шығу тегі италияндық емес бола турып, Италияда танылған сазгерлердің бірі. 1772 жылдың наурызында Гассман Георг Рейттер Кіші-нің сарай капельмейстері (сарай капелла басшысы) лауазымына мұрагер болды.  

Осы жылы Гассман Вена музыкалық қоғамының негізін қалады (Tonkünstlersocietät), Вена өмірінде ерекше маңызды рөл атқарған ұйымдардың бірі. Негізгі мақсаты жесір мен жетім музыканттарға арналған зейнетақы қорын құру және қолдау (алғашқы жарнаны императрица Мария Терезия және оның ұлы Иосиф төледі); бұл мақсат үшін ол жүйелі түрде жылына 4 рет қайырымдылық концерт өткізіп, осылайша Венада ашық концерттердің басын бастады. Көрермендерді танылып жатқан сазгерлердің жаңа шығармаларымен таныстырып және оған өмірден өткен сазгерлерді ұмытуға бермеді; қоғам концерттері талай жас музыканттарға бастапқы алаң болды. Он жыл өте келе В.А. Моцарт әкесіне Қоғам концерттері жайлы былай дейді: « Оркестрде 180 музыкант бар, бірде-бір жақынына тамшы болса да махаббаты бар виртуоз, концертте өнер көрсетуге қоғам өтінішінің бетін қайтармайды. Дәл осымен ол қалай Императордың ризашылығын алса, солай жұрттың да ризашылығына ие болады».

Гассман сондай-ақ педагогикалық қызметпен де айналысқан; оның ең атақты шәкірті — Антонио Сальери, Гассман оны 16 жасында Венаға алып келді, ол Сальериді өз қамқорлығына тек музыкалық жақтан емес, сондай-ақ оның жалпы білім алуын қамтамасыз етті. Өмірінің соңында Сальери «Менің астанаға келу күнімде мұғалім мені италияндық шіркеуге сыйыну үшін алып барды. Ол жерден шығарда ол маған былай деді: "Мен сенің музыкалық білімің Құдайдан басталуы керек деп ойлайтынмын. Енді жетістікке жетесің бе, әлде жоқ па, оның барлығы тек саған байланысты; мен өз міндетімді атқардым". — Мұндай адамдар сирек кездеседі!» деп еске алды. Өзінің жарылқаушысының жадына, Сальери өзінің көптеген шәкірттеріне, ережеге сай тегін сабақтар берді; оның шәкірттерінің арасында Гассманның қыздары да болды, Мария Анна және Мария Терезия (Розенбаум), кейінірек танымал опера әншілеріне айналған.

1770 жылы, Италияға кезекті сапар шегу кезінде, Гассманның денсаулығын үзген бәлекет орын алды: аттар үреймен шаба жөнелді, Гассман күймеден секіремін деп, шынжырға оралып қалды. «Аттар оны сұйреді — деп жазды Ф. Браунберенс, — үш сағат ширегі және оның екі қабырғасы кеудесіне қарай бүгілді. Осы уақыттан бері одан әдеттен тыс жүрек соғуы байқалды … Сонымен қатар ол ұйықталмай да қалды — тәулігіне бір-екі сағат қана». Шамасы осы оқиға оның ерте өмірден өтуінің себепшісі болды.

1906 жылы Гассманның атымен Вена көшелерінің бірі аталды(Gassmannstraße).

Шығармашылығы

Гассман 23 операның, көптеген рухани әуен (месс, мотет, псалм, Stabat Mater), 15 симфонияның, сонымен қатар камералық музыка — трио, квартет пен квинтет, бұлардың көбісі императорларға арналып жазылған — тек Иосифке емес, Ұлы Фридрихке де. Ол танымал ақын әрі либреттошы Пьетро Метастазиомен жақын таныс болды, оның үйінде веналық зияткерлер мен әртістер жиналатын, және Кристоф Виллибальд Глюктің италияндық опера-хикаямен қанағаттанбауын әбден бөлетін: сазгердің үздік шығармаларының бірі — Раньери да Кальцабиджи либреттосына жазылып, сол кездегі италиялық опералардың ерсіліктерін тапқыр мысқылдайтын «Опера-сериа» (L’opera seria, 1769).

Шығармалары

Опералары

• «Меропа» (Merope, 1757)
• «Птицеловтар» (Gli uccellatori, 1759)
• «Философия және махаббат» (Filosofia, ed amore, 1760)
• «Утиктегі Катон» (Catone in Utica, 1761)
• «Олимпиада» (L’Olimpiade, 1764)
• «Махаббат салтанаты» (Il trionfo d’amore, 1765)
• «Скиростағы Ахилл » (Achille in Sciro, 1766)
• «Амур және Психея» (Amore, e Psiche, 1767)
• «Сыңды түн» (La notte critica, 1768)
• «Опера-хикая» (L’opera seria, либретто Р. де Кальцабиджи П. Метастазио бойынша, 1769)
• «Аэций» (Ezio, 1770)
• «Жас графиня» (La Contessina, 1770)
• «Ғашық философ» (Il filosofo innamorato, 1771)

Өзге шығармалары

• 5 месс
• Оратория «Босатылған Ветулия» (La Betulia liberata, либретто П. Метастазио, 1772)
• Кантата «Амур және Венера» (Amore, e Venere, 1768)
• Кантата «Жасқаншақ махаббат» (L'amor timido)

Әдебиет

• Carl Ferdinand Pohl Gaßmann, Florian Leopold // Allgemeine Deutsche Biographie. — Leipzig: Duncker & Humblot, 1878. — Т. 8. — С. 402–405.  (нем.)