Форсайтия

Форсайтия
	; Forsythia × intermedia
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Өсімдіктер;
Бөлімі:	Гүлді өсімдіктер;
Табы:	Қос жарнақтылар;
(unranked)	Asterids;
Сабы:	Lamiales;
Тұқымдасы:	Oleaceae;
Тайпасы:	Forsythieae;
Тегі:	Forsythia; Vahl
түрлері
	319 түрі белгілі

Форсайтия (лат. Forsythia) – зәйтүндер тұқымдасына жататын ерте көктемде гүлдейтін, сары түсті ұсақ гүл жаратын бұталы өсімдік. Атауы ағылшын ботанигі У.Форсайтенің құрметіне қойылған. Мәдени түрге 1899 жылы енген. Батыс Азия, Оңтүстік Еуропа елдерінен таралған. Осы күнге дейін форсайтияның алты түрі ғана белгілі. Еліміздің көгалдандыруында форсайтияның тек бір түрі ғана қолданылады. Оның биіктігі екі метрге жетеді. Наурыз, мамыр айларында жапырағы шықпай тұрып гүлдейді. Форсайтия қырқып-пішіндеп, жасыл қоршау ретінде өсіруге өте қолайлы. Әсіресе ол сәуір айында молынан гүлдейді. Гүлдері бұтағының бойында жиі, әрі ретімен орналаса өседі. Ол гүлдеген кезінде бақ ішіне сары түсті мата іліп қойғандай әсер береді. Құстар өсімдіктің бүрін тұмсығымен шоқып тастаса, ол дұрыс гүлдемей қалады. Сондай-ақ, форсайтияның бұтағын дұрыс қырықпаған жағдайда өсімдік гүлдемеуі мүмкін. Сондықтан, бұталарының ұзындығын қысқартпай, тығыз тұстарынан ғана сиретіп алып тастаса, әдемілігі артып, гүлдеуі де жақсара түседі. Форсайтияны тобылғы, жапон бежесі, вейгела сияқты бұталы гүлдермен араластырып еккен жөн. Сонда олардың әрқайсы өз уақытында кезекпен гүлдеп, ерте көктемнен бастап, қоңыр күзге дейін ауланы әсемдікке бөлеп тұрады.

Күтімі

Форсайтияны өсіру аса қиындық тудырмайды. Тек оны егетін лайықты орын тапсаңыз болғаны. Форсайтияны ауланың күн түсетін жеріне еккен жөн. Көктемде гүлдеп бітісімен, бұтақтарын қалаған пішінге келтіріп қырқуға болады.

Көбейтілуі

Тұқымы немесе қалемшесі арқылы көбейтіледі. Тұқымынан көбейтілген форсайтия 4-6 жылда, қалемше арқылы өскен форсайтия бір-екі жылдан соң гүлдейді.

Форсайтия туралы тақпақ

Өзгеше оның қасиеті бар білем,

Өзгелерге ұқсамайды ол мүлде.

Жапырағы шықпай тұрып алдымен

Гүл ашатын өсімдікті көрдің бе?

Оны өсірмес әдемілік үшін тек,

Осыны есте жақсы ұстаңдар, балалар.

Гүлдеп болса, қараңыздар күтімдеп,

Шаң мен шудан жақсы қорған бола алар.

Сілтемелер

Гүлстан, өсімдіктер туралы сайт Мұрағатталған 20 ақпанның 2012 жылы.

Пайдаланылған әдебиет

Қ 74 Құлжабаева Г.Ә.;«Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені, Жидектер: Дидактикалық материал. - Алматы, 2011. - 16 б;ISBN 978-601-7237-31-8