Фосформен улану

Фосформен улану - Фосфорлы өндірістің негізгі зиянды факторлары таралу және нақты жұмысшылардың денсаулығына қауіпті дәрежесіне қарай сары фосфордың буы (ШРЕК-0,03 мг/м3) және фосфорлы сутегі (фосфин, ШРЕК-0,1мг/м3) болып табылады.

Жұмыс аймағының ауасыңда бұл заттардың концентрациясының жоғарлауы шлак және ферра фосфордың қосылуында болуы мүмкін. Сары фосфордың өндіріс конденция үдерісінде, фосфор қышқылының үш полифосфат натрий өндірісінің нейтролизациясында фосфордың фосрицины өндірісінде барабанды қайта істеу кезінде болуы мүмкін (В.А.Казловский, А.Г.Дардин). Фосфордың көп мөлшерде ағзаға енуі, сары фосфор және олардың қосындыларының өндіріс жағдайында, жұмыс орнының ауасында, концентрацияда, көбінесе шамадан тыс, фосфорлы улану дамуына қауіп төндіреді.

Фосфордың ағзадан шығарылуы өкпе арқылы (шығарылған ауа арқылы) асқазан ішек тракты, зәр және тері арқылы. Фосфор буынның әсері төменгі тотығының пайда болуымен түсіндіріледі (Р₂О₃, Р₂О₄) 3-4 фосфор тотығы. Бұдан басқа асқазанның ылғалды кілегей қабатында фосфор қышқылына айналуы мүмкін, ол кезде фосфордың бір бөлігі элементарлы жағдайда қалуы мүмкін. Ағзаға түсіп фосфор ең бастысы тотық және элементарлы фосфор түрінде жоғары минералданған тіндерге, көбінесе сүйек бауырға (Филов В.А. 1963ж.) дәнекерлейді.

Фосфорлы улану патогенезі толық зерттелмеген. Фосфор қосындыларының политроптылығы ағзаның мүшелер мен жүйелеріне әсер етеді. Осыған байланысты фосфор зақымдану механизмі күрделі және әртүрлі. Қазіргі кезде басты орынды фосфордың басты ферменттік жүйелердің активтілігінің бұзылуына, қышқылдану үдерісінің қалыпты ағуын қамтамасыз ететін және де энергетикалық ресурстың шығарылуын қамтамасыз етеді (Г.И.Белоскурская, В.П.Верболович, Х.С.Сабырбаева 1980; А.А.Лунашев, А.С.Некрасова 1980). Осының арқасында әр түрлі дезоранизациясы пайда болады, тіндер, ағзалар және ағза толығымен өмір сүруі бұзылады.

Фосфордың жалпы токсикалық әсері висцералды ағзалардың және жүйке жүйесінің 3-5 жылдан кейін фосфор массивті концентрациясында 8-12 жылдан кейін салыстырмалы төмен, жұмыс мекемелері үшін бірнеше ШРЕК-ны бірнеше жоғарлататын патологиялармен көрінеді.