Франсуа Мансар
Франсуа́ Манса́р (фр. François Mansart немесе Mansard; 1598 ж. 13 қаңтар, Париж — 1666 ж. 23 қыркүйек, Париж) — француз сәулетшісі, кербез əрі ұстамды француздық барокконың шебері ғана емес, Франциядағы классицизм дəстүрінің негізін салушы болып есептеледі.
| Франсуа Мансар | |
| фр. François Mansart | |
 | |
| Жалпы мағлұматтар | |
|---|---|
| Ұлты |
француз |
| Азаматтығы | |
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні |
23 қыркүйек 1666 (68 жас) |
| Қайтыс болған жері | |
| Жұмысы мен жетістіктері | |
| Жұмыс істеген қалалар | |
| Басты құрылыстары |
Мезон-Лаффит сарайы |
| Франсуа Мансар Ортаққорда | |
Өмірбаяны
өңдеуБалташының баласы болған Мансар жүйелі түрде білім алған жоқ, ал архитектордың мансабын Париждегі Люксембург сарайын жасаушы - Саломон де Бростың көмекшісі ретінде бастады. Мансардың алғашқы өзіндік еңбегі Париждегі фельяндар шіркеуінің фасады болатын. Алғашқы ірі тапсырыстарын Мансар Гастон Орлеанскийдан алды. Бұл Бальруада шато тұрғызу жəне Блуа елді мекеніндегі орта ғасырлық қамалды қайта салу жобасы болатын. Мансардың екінші жобаны ауқымды əрі қымбат түрде жоспарлауына байланысты, қамалдың солтүстік қанатын салып болғаннан кейін тапсырыс беруші оның қызметінен бас тартты.
Өз жобаларында Мансар ғимараттың көлемді композициясына нақтылық пен ықшамдылық беруге тырысатын, бірақ, француздық дəстүрге сəйкес, фасадтардың жоғарғы дəрежедегі пластикалығын сақтауды да ұмытпайтын. Мансар өзінің барлық жобаларында Францияда кең таралған бұрылысы бар құламалы еңісті шатырды қолданаған. Бұл тəсіл шатыр астында тұруға жарамды кеңістіктерді салуға мүмкіндік береді, кейінірек бұл тəсіл «Мансарлық» («Мансард» сөзі де осыдан шыққан) деп аталды. Италияндық барокконың жаңа жетістіктерімен жақын таныс болған Мансар уақытылы жоспарлауды дұрыс көретін. Оның еңбектері француз классицизмінің шеберлерін шабыттандырып, жаңа ой салатын болған.
Мансардың шығармашылық əдебіндегі мінсіздікке жетуге деген ұмтылысы оның өзіндік ерекшелігі болатын.
Кейде құрылысы аяқталуға жақын қалған ғимараттарды бұзып, қайта салатын болған. Сол себепті, оның жобаларын салу орасан зор көлемдегі қаржыны қажет ететін. Тіпті жоғарғы француз ақсүйектерінің кейбіреулері ғана Мансарға ғимараттар салғыза алатын. Көп жағдайда Мансар салып бастаған ғимараттарды қаржыны аз қажет ететін архитекторлар аяқтағандықтан, бүгінгі күнге дейін толығымен оның басшылығымен салынған бірде-бір ғимарат қалған жоқ. Оның Париждегі барлық құрылыстары нəтижесінде қайта салынды.
Мезондағы сарай
өңдеуЖоғарыда айтылған ереженің жалғыз айрықшалығы — Париж түбіндегі Мезон-Лаффит сарайы. Мансар шығармашылығының ерекше жемісі оның шабытының көрінісі болып келеді. Құрылыс аумағы мен архитектордың жұмсаған күші тұрғысынан алып қарағанда, бұдан үлкен жоба Аустрия патшайымы Аннаның ұсынысы бойынша салынған Валь-де-Грас шіркеуі болатын. 1646 жылы Мансардың жобасынан бас тартып, патшаның бірінші архитекторы Жак Лемерсье шіркеудің құрылысын аяқтады.
1650 жылдары Мансар кардинал Мазаринидің қол астында жұмыс істеп, кардинал оны қорғауға тырысты. Нəтижесінде, қорғаушысының саяси қарсыластары архитектордың беделін түсіруге тырысып бақты. Басылымдарда Мансарды өзімшілдік, ысырапқорлық пен тапсырыс берушінің қалауына деген немқұрайлылығын жариялайтын мақалалар шықты. Мансардың халық арасындағы беделі күрт түсіп, Лувр мен Сен-Дени патша мазарын қайта салу жоспарлары орындалмай қалды. Людовик XIV патша өзіне Мансардың басты қарсыласы - Луи Левоны жақын тартып, оған Версальдағы ғаламат сарайдың құрылысын тапсырды.
Тағдырдың тəлкегімен, Версаль сарайының құрылысын аяқтау Мансардың немересі - Жюль Ардуэнға тапсырылып, өз кезегінде ол өзіне «Мансар» деген бүркеншік есімді алып жұмыс жасады. Өз жұмысында Жюль атасының орындалмай қалған жоспарлары мен жобаларын шебер қолданды.