Франциядағы парламент сайлауы (2024)
Франциядағы кезектен тыс парламент сайлауының бірінші айналымы 2024 жылғы 30 маусымда өтті, екінші айналымы 7 шілдеде өтті (Шетелдегі аумақтар мен басқа елдердегі елшіліктердің бір бөлігі үшін бір күн бұрын). Сайлау 2024 жылғы маусымда, ел президенті Эммануэль Макрон Еуропарламент сайлауына байланысты Ұлттық ассамблеясын таратқан кезде тағайындалды, онда француздардың оңшылдары басқарушы коалицияны жеңіп, озып кетті.
| ||||||||||||||
| Францияның кезектен тыс парламент сайлауы | ||||||||||||||
| Ұлттық ассамблеясындағы барлық 577 орын Көпшілігіне 289 орын қажет | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 30 маусым 2024 (бірінші айналым) 7 шілде 2024 (екінші айналым) |
||||||||||||||
| Сайлау түрі | Парламент сайлауы | |||||||||||||
| Сайлау органы және нәтижелер | ||||||||||||||
| 1-айналымдағы сайлаушылар саны | 49 332 709 | |||||||||||||
| 66,71 % ▲ +19,2 | ||||||||||||||
| 1-айналымдағы жарамды дауыстар саны | 32 057 944 | |||||||||||||
| 1-айналымдағы бос және жарамсыз дауыстар | 850 711 | |||||||||||||
| 2-айналымдағы сайлаушылар саны | 43 328 520 | |||||||||||||
| 66,63 % ▲ +20,4 | ||||||||||||||
| 2-айналымдағы жарамды дауыстар саны | 27 282 062 | |||||||||||||
| 2-айналымдағы бос және жарамсыз дауыстар саны | 1 588 378 | |||||||||||||
|
Жаңа халық майданы – Ұжымдық көшбасшылық | |||||||||||||
| 1-айналымдағы дауыс | 9 042 485 | |||||||||||||
| 28,21 % | ▲ +2,6 | |||||||||||||
| 2-айналымдағы дауыс | 7 040 198 | |||||||||||||
| 25,81 % | ||||||||||||||
| Алынған орын | 180 | ▲ +41 | ||||||||||||
|
«Республика үшін бірге» – Габриэль Аттал | |||||||||||||
| 1-айналымдағы дауыс | 6 820 446 | |||||||||||||
| 21,28 % | ▼ −4,5 | |||||||||||||
| 2-айналымдағы дауыс | 6 692 358 | |||||||||||||
| 24,53 % | ||||||||||||||
| Алынған орын | 159 | ▼ −85 | ||||||||||||
.jpg){kind=small}
|
«Ұлттық бірлестік» және одақтастар – Жордан Барделла | |||||||||||||
Тізім
| ||||||||||||||
| 1-айналымдағы дауыс | 9 379 092 | |||||||||||||
| 29,26 % | ▲ +10,6 | |||||||||||||
| 2-айналымдағы дауыс | 8 745 140 | |||||||||||||
| 32,05 % | ||||||||||||||
| Алынған орын | 125 | ▲ +36 | ||||||||||||
|
«Республикашылдар» – Анни Женевер | |||||||||||||
| 1-айналымдағы дауыс | 2 106 166 | |||||||||||||
| 28,21 % | ▲ +16,9 | |||||||||||||
| 2-айналымдағы дауыс | 7 040 198 | |||||||||||||
| 25,81 % | ||||||||||||||
| Алынған орын | 39 | ▼ −22 | ||||||||||||
|
Басқа партиялар және тәуелсіздер | |||||||||||||
| 1-айналымдағы дауыс | 4 709 755 | |||||||||||||
| 14,70 % | ||||||||||||||
| 2-айналымдағы дауыс | 3 329 640 | |||||||||||||
| 12,21 % | ||||||||||||||
| Алынған орын | 74 | |||||||||||||
| Аумақтар бойынша дауыстар бөлінісі | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Франция премьер-министрі | ||||||||||||||
| Босатушы | Сайланған | |||||||||||||
| Габриэль Аттал Қайта өрлеу |
Мишель Барниер Республикашылдар | |||||||||||||
| Сайты | ||||||||||||||
өңдеу  |
||||||||||||||
.svg){kind=small}
Бірінші турда «Ұлттық бірлестіктің» оңшыл партиясы Марин Ле Пен және оның одақтастары 33 %-дан астам дауыс жинап, 39 орынға ие болды. Бірінші турда барлығы 76 депутат сайланды. Екінші турға «Ұлттық бірлестік» пен одақтастардың 444 үміткері, солшыл Жаңа халық майданының 415 үміткері, президент Эммануэль Макронды қолдайтын «Республика үшін бірге» либералды коалициясының 321 үміткері, «Республикашылдар» партиясының 88 үміткері немесе басқа оңшылдар («Le Monde» газетінің жіктелуі бойынша) шықты.[1] Осылайша, бірінші турдың мәліметтері бойынша, екінші турға екі үміткер қатысқан округтерден басқа, 306 округте үш үміткерден, ал бесеуінде төрт үміткерден екінші турға шықты.[2] 134 солшыл және 82 либералды үміткерлерді ерікті айналымда алып тастағаннан кейін үш үміткермен екінші айналым 89 округте, ал төртеуімен екеуінде өтті.[3]
Екінші айналым күтпеген нәтиже көрсетті: коалициялардың ешқайсысы абсолютті көпшілікке ие болмаса да, Жаңа халық майданының солшыл үміткерлері мандаттардың салыстырмалы көпшілігін жинады, екінші орынды «Республика үшін бірге» либералды коалициясы иеленді, ал «Ұлттық бірлестік» партиясы орындар саны бойынша үшінші орында болды.[4][5][6] Премьер-министр Габриэль Атталь 8 шілдеден бастап отставкаға кететінін жариялады, бірақ өз міндеттерін жалғастырады.[7] 8 шілдеде президент Макрон Атталдың отставкасын қабылдаудан бас тартты.[8]
Алғышарты
өңдеуӨткен парламенттік сайлаудың нәтижелері бойынша президенттікті қолдайтын «Бірге» коалициясы Ұлттық ассамблеясында абсолютті көпшілігін жоғалтты, сонымен бірге солшыл «Жаңа халықтық экологиялық және әлеуметтік одақ» және оңшыл «Ұлттық бірлестік» айтарлықтай жетістіктерге жетті. Бірде-бір партия немесе коалиция абсолютті көпшілікке ие бола алмады, бұл Францияда 1988 жылдан бері алғаш рет асылған парламент құрды.[9] Бұл ахуал үкіметке Парламенттің келісімінсіз заңдар қабылдауға мүмкіндік беретін Франция Конституциясының 49.3-бабының бірнеше рет қолданылуына әкелді. 2023 жылғы желтоқсандағы жағдай бойынша Элизабет Борн үкіметі мұны 23 рет жасады.[10].
2024 жылдың 9 маусымында кешке Эммануэль Макрон Ұлттық ассамблеясын таратып, сәйкесінше 30 маусым мен 7 шілдеге кезектен тыс парламенттік сайлау тағайындады.[11] Президенттің шешімі Макронның партиясы екінші орынға ие болған Еуропалық парламенттегі сайлауда «Ұлттық бірлестіктің» жеңісімен байланысты болды. Парламенттің таратылуы Макрон былай деп түсіндірді: «Мен ештеңе болған жоқ деп айта алмаймын. Бұл жағдайға біздің еліміздегі соңғы жылдардағы қоғамдық және парламенттік пікірталастарды қамтыған қызба қосылды...».[12]
Оңшыл көшбасшы Жордан Барделла 9 маусымда Еуропалық парламент сайлауының алғашқы нәтижелері белгілі болғаннан кейін Президентті «ЕО-ның осы жаңа саяси шындығын айтуға... және жаңа парламенттік сайлауды ұйымдастыруға» шақырды. Солшыл «Бағынбайтын Франция» (БФ) партиясының негізін қалаушы Жан-Люк Меланшон X әлеуметтік желісінде Макронның «бұдан былай өзінің әлеуметтік теріс пайдалану, Климаттық әрекетсіздік және соғыс өршіту саясатын жүргізуге заңдылығы жоқ» деп жазып, мерзімінен бұрын сайлау туралы жаңалықтарды мақұлдады.[13] Парламенттің таратылуына жауап бере отырып, Франсуа Рюффен барлық солшыл саяси күштердің басшыларын (соның ішінде «Экологтар») «Жаңа халық майданы» кең коалициясына сайлауға қатысу үшін бірігуге шақырды.[14] Француз Коммунистік партиясының (ФКП; Фабьен Руссель), «Экологтардің» (Марин Тонделье) және Социалистік партияның (СП; Оливье Фор) басшылары да осындай үндеулер жасады.[15]
Сайлау жүйесі
өңдеуҰлттық ассамблеясының 577 депутаты бірмандатты округтерде екі айналымнан тұратын жүйе бойынша 5 жыл мерзімге сайланады. Бірінші айналымда жарамды дауыстардың абсолютті көпшілігін және округтің барлық тіркелген сайлаушыларының 25 %-дан астамын жинаған үміткер сайланды деп саналады. Әйтпесе, бірінші айналымда алғашқы екі орынды иеленген үміткерлер, сондай-ақ округтің барлық тіркелген сайлаушыларының кемінде 12,5 % — НАБ жинаған барлық үміткерлер өтетін екінші айналым ұйымдастырылады. Екінші айналымда салыстырмалы көпшілікке ие болған үміткер сайланған болып саналады.[18].
Округ сайлаушыларының 12,5 % шегіне байланысты, егер сайлауға қатысу жоғары болса және үміткерлер саны шектеулі болса және мұндай жағдай 2024 жылы алдыңғы сайлаумен салыстырғанда көбірек күтілсе, екінші айналымға екіден көп үміткер шығуы мүмкін. Мұндай округтерде бірінші айналымдың жеңімпазы артықшылыққа ие, олар көптеген округтерде «Ұлттық бірлестік» партиясын күтеді, өйткені екінші айналымда жеңіске жету үшін 50 % - дан аспайтын салыстырмалы көпшілік қажет.[19].
Сауалнамалар сайлауда үш коалиция арасында әдеттен тыс поляризацияланған дауыс берумен жоғары белсенділік күтілетінін көрсетті. Сайлауалды бағалаулар үш үміткер арасындағы екінші айналымның ықтимал саны бұрын — соңды теңдессіз және бірінші айналымның қорытындысы бойынша 3 үміткер 306 округте екінші айналымға,[20] ал 5 округте 4 үміткер шықты.[2] Ерікті түрде алынып тасталғаннан кейін 89 округте 3 үміткер, ал 2 округте 4 үміткер қалды.[3] Бұл 1973 жылдан бері француз парламентінің сайлауында 4 үміткермен екінші айналым қажет болған бірінші жағдай.[21].
Сауалнамалар
өңдеу
Әртүрлі солшылдар (DVG), Политическая экология (ECO), Әртүрлі оңшылдар (DVD), Әртүрлі орталықшылдар (DVC), Ультра солшылдар (EXG), Егеменшіл солшылдар (DSV).
Нәтижелер
өңдеуТөмендегі нәтижелер Ішкі істер министрлігінің альянстарының жіктелуіне сәйкес келеді және олар басқа көздердегі көрсеткіштерден өзгеше болуы мүмкін.[22][6]
| ||||||||||||||
| Партиялар мен коалициялар | Бірінші айналым | Екінші айналым | Барлық орындар |
+/- | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дауыс | % | Орын | Дауыс | % | Орын | |||||||||
| Жаңа халық майданы | 9 042 485 | 28,21 | 32 | 7 040 198 | 25,81 | 148 | 180 | ▲49 | ||||||
| «Республика үшін бірге» | 6 820 446 | 21,28 | 2 | 6 692 358 | 24,53 | 157 | 159 | ▼86 | ||||||
| «Ұлттық бірлестік» | 9 379 092 | 29,26 | 37 | 8 745 140 | 32,05 | 88 | 125 | ▲36 | ||||||
| «Республикашылдар» | 2 106 166 | 6,57 | 1 | 1 474 721 | 5,41 | 38 | 39 | ▼25 | ||||||
| Әртүрлі солшылдар | 1 154 785 | 3,60 | 2 | 980 547 | 3,59 | 25 | 27 | ▲17 | ||||||
| Оңшылдар одағы | 1 268 822 | 3,96 | 1 | 1 364 944 | 5,00 | 16 | 17 | жаңа | ||||||
| Әртүрлі оңшылдар | 490 898 | 1,53 | 0 | 401 063 | 1,47 | 12 | 12 | ▼9 | ||||||
| Аймақшылар | 310 727 | 0,97 | 0 | 288 201 | 1,06 | 9 | 9 | ▼1 | ||||||
| Әртүрлі орталықшылдар | 391 423 | 1,22 | 0 | 177 164 | 0,65 | 6 | 6 | ▲2 | ||||||
| Экологтар | 182 478 | 0,57 | 0 | 37 808 | 0,14 | 1 | 1 | ▲1 | ||||||
| Тәуелсіз кандидаттар | 142 871 | 0,45 | 0 | 38 025 | 0,14 | 1 | 1 | ▬0 | ||||||
| Ультра солшылдар | 59 679 | 0,19 | 1 | 23 216 | 0,09 | 0 | 1 | ▲1 | ||||||
| Әртүрлі ультра оңшылдар | 366 594 | 1,14 | 0 | 0 | ▬0 | |||||||||
| «Қайтарып алу» | 238 934 | 0,75 | 0 | 0 | ▬0 | |||||||||
| Егеменшіл солшылдар | 90 110 | 0,28 | 0 | 18 672 | 0,07 | 0 | 0 | ▼1 | ||||||
| Радикалды солшыл партиясы | 12 434 | 0,04 | 0 | 0 | ▼1 | |||||||||
| Жалпы ақпарат | ||||||||||||||
| Жарамды бюллетень | 32 057 944 | 97,41 | 27 282 062 | 94,50 | ||||||||||
| Жарамсыз бюллетень | 267 803 | 0,81 | 395 735 | 1,37 | ||||||||||
| Бос бюллетень | 582 908 | 1,77 | 1 192 643 | 4,13 | ||||||||||
| Барлығы | 32 908 655 | 100,00 | 76 | 28 870 430 | 100,00 | 501 | 577 | |||||||
| Тіркелген сайлаушылар/келу | 49 332 709 | 66,71 | 43 328 520 | 66,63 | ||||||||||
| Дереккөзі: Францияның Ішкі істер министрлігі | ||||||||||||||
Қосымша ақпарат
өңдеу- ↑ «Оңшылдар одағы» атауын Ішкі істер министрлігі «Ұлттық бірлестік» партиясының қолдауымен Эрик Сьотти бастаған «Республикашылдар» партиясының бөлінген фракциясын сипаттау үшін қолданады.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ La carte des résultats des législatives au premier tour et le tableau des candidats qualifiés (фран.), Le Monde (30 маусым 2024). Тексерілді 7 шілденің 2024.
- ↑ a b c Résultats des législatives 2024 : record de triangulaires, duels contre le RN... Visualisez les configurations du second tour dans chaque circonscription (фран.), franceinfo (1 шілде 2024). Тексерілді 7 шілденің 2024.
- ↑ a b Législatives 2024 : y a-t-il une triangulaire dans votre circonscription ? Retrouvez la liste officielle des candidatures pour le second tour (фран.), Le Monde (1 шілде 2024). Тексерілді 7 шілденің 2024.
- ↑ Second tour : le direct (фран.). Ipsos France (7 шілде 2024). Тексерілді, 7 шілде 2024.
- ↑ ELECTIONS LEGISLATIVES 2nd TOUR – 7 juillet 2024 (фран.). Elabe (7 шілде 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 шілде 2024. Тексерілді, 7 шілде 2024.
- ↑ a b Publication des candidatures et des résultats aux élections (фран.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 маусым 2024. Тексерілді, 4 шілде 2024.
- ↑ 🔴Live: French PM Attal to resign after leftist alliance trounces Macron's ruling party (ағыл.). France 24 (7 July 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 шілде 2024. Тексерілді, 7 шілде 2024.
- ↑ France's Macron asks Attal to stay on as prime minister for now (ағыл.). Reuters (8 July 2024). Тексерілді, 8 шілде 2024.
- ↑ Bernard, Mathias Parliamentary elections shock France's political order to its core (ағыл.) (20 June 2022). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 маусым 2022.
- ↑ Elisabeth Borne utilise l’article 49.3 pour la 23e fois de la législature (фран.), Libération, Agence France-Presse (19 December 2023). Тексерілді 25 маусымның 2024.
- ↑ French President Macron dissolves parliament, calls snap elections (ағыл.) (9 June 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 маусым 2024. Тексерілді, 9 маусым 2024.
- ↑ Еуропарламент сайлауы: Макрон exit poll нәтижесінен кейін парламентті таратып жіберді. Sarbaz.kz (10 маусым 2024). Тексерілді, 10 маусым 2024.
- ↑ Tidey, Alice Why has French President Emmanuel Macron announced snap elections after EU Parliament poll defeat? (ағыл.) (10 June 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 маусым 2024. Тексерілді, 10 маусым 2024.
- ↑ Corbet, Sylvie; Pétrequin, Samuel Macron dissolves the French parliament and calls a snap election after defeat in EU vote (ағыл.). AP News (10 June 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 маусым 2024. Тексерілді, 12 маусым 2024.
- ↑ Brunet, Brunet ‘Win together or lose separately?’: French left calls for unity ahead of snap elections (ағыл.). France 24 (10 June 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 маусым 2024. Тексерілді, 12 маусым 2024.
- ↑ Maxime Mainguet, Yiping Qi. Législatives 2024 : pourquoi le nombre de triangulaires s'annonce très important (фран.), Ouest-France.
- ↑ Chambraud, Cécile. Soixante-seize triangulaires en présence de l'extrême droite, Le Monde (29 мамыр 1997).
- ↑ Elections: France National Assembly 2017 (first round) (ағыл.). International Foundation for Electoral Systems (11 June 2017). Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 тамыз 2020. Тексерілді, 16 маусым 2022.
- ↑ Forte participation, triangulaires en masse, RN à portée de majorité absolue, NFP en progression et Renaissance en chute libre (фран.). Odoxa (21 маусым 2024). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2024. Тексерілді, 21 маусым 2024.
- ↑ Législatives 2024 : vers un nombre record de triangulaires à l'issue du premier tour (фран.), Le Parisien (30 маусым 2024). Тексерілді 30 маусымның 2024.
- ↑ Hazo, Josselin. Législatives : des quadrangulaires vont se disputer dimanche, du jamais-vu depuis 1973 (фран.), Le Parisien (3 шілде 2024). Тексерілді 4 шілденің 2024.
- ↑ Léa Sanchez, Iris Derœux, Lili Pateman, Jonathan Parienté, William Audureau, Romain Imbach, Françoise Tovo, Anne-Aël Durand, Pierre Breteau, Damien Leloup, Jérémie Baruch, Maxime Ferrer. Découvrez la liste des candidats aux élections législatives 2024 dans votre circonscription (фран.), Le Monde (19 маусым 2024). Тексерілді 21 маусымның 2024.