Француз мандатындағы Ливан мен Сирия

	Француз мандатындағы Ливан мен Сирия ;
Астанасы	Алеппо, Дамаск және Бейрут
Тіл(дер)і	Француз тілі

Француз мандатындағы Ливан мен Сирия (француз. Mandat français en Syrie) — 1923 жылы 29 қыркүйекте Ұлттар Лигасы бекіткен Сан-Ремодағы (1920) француз-британ Конференциясы шешімдерінің нәтижесі.^[1]

Бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін Сирия мен Ливия Осман империясының құрамында болды. 1918 жылы қазанда бұл елдерді ағылшындар оккупациялады. Кейін мұнда француз әскерлері енгізілді.^[1]

Әкімшілік бөлініс

Сирия 6 бөлікке бөлінді: Дамаск Мемлекеті, Алеппо Мемлекеті, Алавиттер Мемлекеті, Ұлы Ливан, Друзтер Мемлекеті және Александретта санджағы (провинциясы). Ұлы Ливан кейінірек қазіргі Ливанға айналды. 1924 жылдың 1 желтоқсанында алавиттер федерациядан бөлініп, Алеппо мен Дамаск Сирия республикасын құрады.

Хронология

1920 жылы сәуірде Франция Сирия мен Ливанды басқаруға Ұлттар Лигасынан мандат алды. Бұл уақытта екі ел әкімшілік, экономикалық және қаржылық жағынан біртұтас мемлекеттік құрылым болатын.
1920 жылы қыркүйекте француз губернаторы басқарған «Ұлы Ливан» мемлекеті жеке бөлініп шықты. Ал Сирия 4 діни-қауымдық мемлекеттік құрылымдардан (Халеб, Дамаск, Джебель-Друз, Латакия) құралды.
Француздар Сирияда Фейсал әмірге сүйенуге тырысқанымен, олардың үміті ақталмады. 1920 жылы ақпанда француздарға қарсы толқулар басталды. Көтеріліс күшпен басылды; Фейсал оның ұйымдастырушысы ретінде танылып, елден қуылды. Кейін ол Ирак тағына отырды. Сириядағы толқулар кейінгі жылдары да жалғасын тапты.
1928 жылы сәуірде Сирияда Құрылтай жиналыс шақырылды. Сол жылы Сирияның тәуелсіздігін жариялаған конституция қабылданды. Франция оны мандаттың шарттарына қайшы келеді деп тауып, Құрылтай жиналысты таратты.
Әлемдік экономикалық дағдарыс Сирия өндірісіне кері әсерін тигізді. Ауыл шаруашылық тауарларының бағасы 5 есе төмендеп, шаруалардың жағдайын ауырлатты.
1936 жылы маусымда Францияда билікке келген Ұлттық майдан Сирияға қатысты саясатын өзгертті. Француз мандаты 3 жылдың ішінде жойылатын болды. Сирияда парламент шақырылды, президент сайланды.
Бірақ кейін Франциядағы саяси жағдайдың өзгеруіне байланысты 1939 жылы Сирия конституциясының күші жойылды, ал парламент таратылды.^[1]

Тәуелсіздік

Франция Екінші дүниежүзілік соғысында жеңіліс тапқаннан кейін, Германия «Виши» үкіметі арқылы Ливанға бақылауын орнатты. 1941 жылы 14 шілдеде ағылшын әскері мен «Азат Франция» қозғалысы Ливанды немістерден азат етті. 26 қарашада Ливанның тәуелсіздігі жарияланды. 1943 жылдың наурыз айында барлық конституциялык бостандықтар қалпына келтірілді және парламенттік сайлау белгіленді. Президент сайланып, мемлекет толығымен тәуелсіздікке қол жеткізді.^[1]

Дереккөздер

↑ ^a ^b ^c ^d Қапышев А.К., Шайхыгалиев Е.А. - Дүние жүзі тарихы: Қазіргі заман тарихы. 3-том: Оқу құралы. – Алматы: «Бастау», 2017 жыл. - 352 бет.

[Дүние_жүзі_тарихы:_Қазіргі_заман_тарихы.-1] Қапышев А.К., Шайхыгалиев Е.А. - Дүние жүзі тарихы: Қазіргі заман тарихы. 3-том: Оқу құралы. – Алматы: «Бастау», 2017 жыл. - 352 бет.

[1]