Фёдоров үстелшесі

1. Фёдоров үстелшесі – минерал кристалдарындағы кристаллографиялық және кристаллоптикалық элементтерді анықтауға арналған аспап. Анықтау кезінде шлиф айналдыра және көлбете қаралады. Фёдоров үстелшесі бір-бірінің ішіне енгізілген, айналу осьтері әр түрлі бағытта орналасқан, теодолиттік принциппен қозғалатын бірнеше сақинадан тұрады. 3, 4, 5, 6 осьті Фёдоров үстелшесін пластинка арқылы үйектегіш микроскопқа бекітіп, ал шлифт жарты шар пішінді екі шыны сегменттің арасына орнатылады. Сегментке түскен сәуле сақиналарды қозғағанда ауытқымайды. Әр осьті айналдыра қозғаудың мөлшері лимбалар немесе градустарға бөлінген көтермелі доғашалар бойынша өлшенеді. Фёдоров үстелшесімен тиісті бағыттардың сфералық координаталары да анықталады.

Е.С. Федоров

1. Федоров әдісі - Федоров үстелшесі көмегімен минералдың кристалоптикалық қасиетін зерттеу жолы. Федеров әдісі арқылы жүргізілетін зерттеулерге:

• 1. кристаллография бағыттарды анықтау;
• 2. кристалдар индикатрисасының қасиеттерін білу (индикатрисаның симметриялық осьтерін анықтау кезінде кристалдарды топтарға бөледі), мысалы, оптикалық бір осьті кристалда индикатрисаның симметриялық осьтерінің саны бірнешеу, оптикалық екі ості кристалда үшеу болады;
• 3. оптикалық осьтер арасындағы бұрышты анықтау жатады. Мұнда стереографиялық проекция арқылы оптикалық индикатриса мен кристаллография элементтердің қарым-қатынасын табады.