Хайракс Хилл мұражайы

Хайракс Хилл мұражайы (ағылш. Hyrax Hill Prehistoric Site and Museum) — Хайракс Хилл 1945 жылы Мемлекеттік ескерткіш болып белгіленді және 1965 жылы жұртшылық үшін ашылды. Оның тарихы 1920 жылдары А. Селфе ханымның таң қалдыратын ашылымдарынан және 1938 жылы Мэри Лики жүргізген кейінгі археологиялық қазбалардан басталды. Өте өнімді және бірқатар жәдігерлер табылды. Кениялық мұражай қауымдастығының көмегімен, Шығыс Африка Британдық институтының кеңесімен және Кенияның Ұлттық мұражайларының қолдауымен қазбалар көпшілікке қолжетімді пішінге келтірілді. Хайракс Хиллдың жалпы маңыздылығы оккупацияның бірнеше фазаларын көрсетуде, дегенмен Мэри Ликимен байланысты ауқымды археологиялық зерттеулердің болғаны да маңызды.

Хайракс Хилл мұражайы ағылш. Hyrax Hill Prehistoric Site and Museum
Құрылған уақыты	1945 жыл
Орналасқан жері	Накуру,  Кения
Мұражай түрі	Тарихқа дейінгі, тарих және табиғи тарих мұражайы
Келушілер саны	жылына 10000 шамасы
Директоры	Айдл Фара
Жақын аялдамалар	Мұражайға Накуру қаласынан немесе Найроби-Накуру тас жолының бойында (A104 жолы) жол желісі арқылы кіруге болады.
www.museums.or.ke

Тарихы

Неолит және Темір дәуірі

1937 жылы Мэри Лики бірінші нүктеде қазба жұмыстарын бастады, шикі тастан жасалған ғимараттар мен жерлеулерден тұратын темір дәуіріне жататын кәсіп белгілерін тапты. Кейінірек Джон Саттон табылғандарды соңғы темір дәуіріне жатқызып, олардың жасын екі жүз жыл деп бағалады. Жалғастырылған қазбалар тас дәуірінің соңғы кезеңіне жататын әлдеқайда тереңірек өмір сүруге жарамды деңгейдің ашылуына әкелді — тапқан қорымдар қазіргі мұражайда «неолиттік жаппай бейіт» ретінде белгіленген.

1938 жылы Мэри Лики екінші нүктеде қазба жұмыстарын бастады, Сирикваның қоныстанған деңгейлерін бірінші тармақтағы көне материалға және Накур жерлеуіне қате байланыстырды. 1943 жылы археологиялық олжаның көлемі маңызды тарихи ресурс ретінде бағаланды, 1945 жылы 26 қарашада бүкіл нысан, оның ішінде әлі қазба жұмыстары жүргізілмеген бөліктерін қоса алғанда, ұлттық ескерткіш ретінде белгіленді.

1965 жылы Рон Кларк екінші тармақты және бірінші нүктенің оңтүстік жерлеу орнын зерттеуді жалғастырды. Нәтижесінде, бұрын бірінші табылған жер сияқты Селфе ханымға тиесілі болған үйде орналасқан шағын мұражай құрылды. 1973—74 жылдары доктор Онянго Абунье бірінші нүктенің маңында көптеген кейінгі темір дәуірінің артефактілерін тапты. Оның олжалары темір дәуірінің қорғандарын қамтыды. 1986 жылы доктор Джон Саттон бірінші тармаққа оралды, онда Сириква үйлерін ашты, одан ол нүктелер тарихи байланыста емес деген қорытындыға келді және оларды дәлірек екінші мыңжылдықтың орта ғасырларына жатқызды.

Қазіргі мұражай

Хайракс Хилл — Кенияның Ұлттық мұражайларының қамқорлығындағы аймақтық мұражай. Мұражай директоры — доктор Идле Фарах, одан басқа мұражайда 12 қызметкер мен куратор (Пол Одондо Оюга) бар.

Мұражай ғимаратының бастапқы мақсаты тұрғын үй ғимараты болды. 1900—1910 жылдары салынып, иесі қайтыс болғаннан кейін 1965 жылы мұражайға берілді. Бұл ені бес метрлік баспалдақ арқылы жететін оңтүстік қасбеттің бойында верандасы бар қарапайым тікбұрышты ғимарат. Ішінде үй үш бөлмеге бөлінген: үлкен (орталық) және екі кішірек (шығыс және батыс). Орталық бөлмеде қазба жұмыстары мен археологиялық экспонаттардың макеттік картасы, батыс бөлмесінде этнографиялық, ал шығыс бөлмесінде тарихи деректер бар. Үйдің артқы жағында куратор және оқу кабинеті бар екі бөлме бар.

Көрмеге қойылған коллекцияда 400 өнер нысаны мен нысандары бар: оюланған маскалар, ағаш мүсіндер, дәстүрлі музыкалық аспаптар, аңшылық аксессуарлар, бамбуктан, металдан және саздан жасалған тұрмыстық заттар. Көрменің кейбір бөліктері уақытша және үнемі жаңартылып отырады. Хайракс Хилл археологиялық қалдықтары 5000 жылдан 200 жылға дейін созылады және аң аулау мен жинаудан өзін-өзі қамтамасыз ететін азық-түлік өндірісіне көшуді көрсету арқылы соңғы онжылдықтарда Кениядағы археологияның дамуына шешуші әсер етті.

Гиракс төбесінің — ұзындығы шамамен бес жүз метр, айналасындағы жазықтан 50 метр биіктікке дейін көтерілетін кішкентай, бірақ байқалатын лава массиві. Оның атауын тау жыныстарындағы шұңқырлар мен ойықтарды көп мекендейтін гиракс алды.