Халықаралық автомобиль федерациясы
Халықаралық автомобиль федерациясы (фр. Fédération Internationale de l'Automobile), FIA (FIA) — автомобиль ұйымдары мен автокөлік иелерінің мүдделерін қорғауға арналған 1904 жылы 20 маусымда құрылған коммерциялық емес ұйым.
| Халықаралық автомобиль федерациясы | |
| ФИА | |
.jpg){kind=spacer} | |
| Мүшелік: |
140 елде 235 мүшелер |
|---|---|
| Штаб-пәтері: | |
| Ресми тілдері: | |
| Басшылары | |
| Президенті | |
| Құрылуы | |
| Құрылды | |
| http://www.fia.com | |
 Халықаралық автомобиль федерациясы Ортаққорда | |
Ол бастапқыда Internationale des Automobile Clubs Reconnus қауымдастығы (AIACR) ретінде құрылды, оның құрылымы ұлттық клубтардың халықаралық ұйымы ретінде сипатталды. Штаб-пәтері Парижде, Францияда орналасқан, және қазір Швейцария, Женева қаласында орналасқан. Әлемнің 140 еліндегі 235 мүшеден тұрады[1]. 1993 жылдан бастап Макс Мосли федерацияның президенті болды. 2009 жылдың 23 қазанында Жан Тодт FIA президенті болды.
FIA автокөлік жарыстарын басқарушы орган ретінде көпшілікке жақсы танымал. 1922 жылы федерация жарыс ұйымдастыруды кейіннен FISA(қолжетпейтін сілтеме) (Fédération Internationale du Sport Automobile, FISA) болған тәуелсіз комитет CSI-ге (Sportive Internationale Commission) тапсырды. 1993 жылы FIA-ның қайта құрылымдауы FISA-ның жойылуына әкеліп соқтырды, автожарыс FIA-ның тікелей бақылауына өтті.
Құрылымы өңдеу
- FIA Бас ассамблеясы - көптеген FIA мүше клубтарының президенттерінен құралған жоғары басқарушы органы.
- FIA Президенті сонымен қоса Бас Ассамблеяның президенті ретінде қызмет етеді.
- Президенттің жылжымалылық және автомобиль жөніндегі орынбасары.
- FIA-ның Дүниежүзілік жылжымалылық және автомобильдік кеңесі - FIA-ның барлық спорттық емес түрлерін басқарады.
- Жылжымалылық және автомобильдер бойынша комиссиялар.
- Президенттің спорт жөніндегі орынбасары.
- FIA Дүниежүзілік автоспорт кеңесі - FIA реттейтін барлық спорттық іс-шараларды басқарады.
- Спорттық комиссиялар.
- Президенттің жылжымалылық және автомобиль жөніндегі орынбасары.
- FIA Сенаты.
- FIA Халықаралық апелляциялық соты.
- FIA хатшылығы.
Тарихы өңдеу
1930 жылдары AIACR(қолжетпейтін сілтеме) сол кездегі автоспорттың шыңы болған Еуропа чемпионатын (AIACR) өткізді.
1950 жылы FIA жарыс автокөлік жүргізушілері арасында әлем чемпионатын ұйымдастырды, бұл класс бүгін Формула-1 деп аталады. Жаңа турнирдің дебюттік жарысы 1950 жылғы Ұлыбритания Гран-при болды.
1953 жылы FIA спорттық автомобильдер үшін әлем чемпионатын құрды. Жарыс 1953 жылы Себрингтің 12 сағаттық жарыстан басталды. Турнирді ұпай санауы бастапқыда тек өндірушілер үшін жасалды. 1981 жылдан бастап жеке пилоттық есеп жүргізу қосылды. 1982 жылы С тобының прототиптеріне арналған жаңа техникалық регламент енгізілді, оған сәйкес турнир 1992 жылға дейін өткізілді. Ұзақ үзілістен кейін, ол 2012 жылы қайта жаңа атаумен жанданды - төзімділік бойынша автомобиль жарыстарының әлем чемпионаты.
1956 жылы КСРО Орталық автомотоклубы FIA-ға қабылданды.
1964 жылдан бастап FIA картингтен әлем чемпионатын өткізіп келеді. Бір этапты турнирдің алғашқы жеребесі Римде өтті.
1973 жылы FIA алғашқы дүниежүзілік ралли чемпионатын ұйымдастырды. 1973 жылғы Монте-Карлодағы ралли жарысы дүниежүзілік ралли чемпионатының дебюттік оқиғасы болды. Алғашқы төрт жылда турнирдің нәтижелері тек өндірушілердің есебіне шығарылды. 1977-1978 жылдары оған FIA Rally Drivers Cup қосылды. Тек 1979 жылы олар жеке сында ралли бойынша әлем чемпионын анықтай бастады.
1987 жылы бірінші Туринг классына жататын автомобиль жарыстарының әлем чемпионаты өтті. Бірақ ол дами алмады, турнирдің қайта өрлеуі тек 2005 жылы өтті, 2017 жылға дейін жалғасып, Туринг классына автомобиль жарыстарының онша беделді емес Әлем кубогына жол берді.
2014 жылы FIA ралликросс бойынша әлем чемпионатын құрды. Бірінші бастама португалдық этапта 2014 жылы өтті.
2017 жылы FIA өзінің басшылығымен алғаш рет FIA құрлықаралық дрифт бойынша кубогын өткізді.
2019 жылдың желтоқсанында FIA Формула Е 2020/2021 маусымынан бастап әлем чемпионаты мәртебесін алады деп мәлімдеді[2].
FIA басшылығымен өтетін әлем чемпионаттары өңдеу
Автоспорттың әр жарыс түріндегі шыңы - Әлем чемпионаты. Бұл мәртебені тек жалпыға бірдей танылған турнирлер алады. Әлем чемпионаттарына қойылатын маңызды талаптар - бұл кем дегенде үш түрлі құрлықта өткізілетін, көп сатылы болуы керек. Бұл кестеде Халықаралық автомобиль федерациясы қай жылдары әлем чемпионатын өткізіп, өткізіп отырғандығы көрсетілген:
| Турнир | Жеке есеп | Өндірушілер/құрылымдаушылар есебі | Топ есебі |
|---|---|---|---|
| Автомобиль құраушылардың әлем чемпионаты (AIACR) | – | 1925–1927 | – |
| "Формула-1" әлем чемпионаты | 1950– | 1958– | – |
| Спорттық автомобильдер үшін әлем чемпионаты | 1981–1992 | 1953–1984 | 1985–1992 |
| Картинг бойынша әлем чемпионаты | 1964– | – | – |
| Ралли бойынша әлем чемпионаты | 1979– | 1973– | – |
| Туринг классына жататын авто жарыстардың әлем чемпионаты | 1987, 2005–2017 | 2005–2017 | 1987 |
| GT1 классына жататын автомобильдер бойынша әлем чемпионаты | 2010–2012 | – | 2010–2012 |
| Төзімділікке арналған авто жарыстар бойынша әлем чемпионаты | 2012– | 2012– | 2018– |
| Ралли-кросс бойынша әлем чемпионаты | 2014– | – | 2014– |
| «Формула E» әлем чемпионаты | 2020– | – | 2020– |
Қазіргі кезде өткізілетін турнирлер қалың қаріппен ерекшеленген
Президенттер өңдеу
- Этьен ван Зюйлен ван Ниэвельт (Étienne van Zuylen van Nyevelt, 1904—1931)
- Робер де Вогюэ (Robert de Vogüé, 1931—1936)
- Жеан де Роан-Шабо (Jehan de Rohan-Chabot, 1936—1958)
- Аделин де Лидекерк Бофор (Hadelin de Liedekerke Beaufort, 1958—1963)
- Филиппо Караччоло ди Кастаньето (Filippo Caracciolo di Castagneto, 1963—1965)
- Уилфрид Эндрюс (Wilfrid Andrews, 1965—1971)
- Амори де Мерод (Amaury de Merode, 1971—1975)
- Пауль Альфонс фон Меттерних-Виннебург (Paul Alfons von Metternich-Winneburg, 1975—1985)
- Жан-Мари Балестр (1985—1993)
- Макс Мосли (1993—2009)
- Жан Тодт (2009 жылдан бастап)
Дереккөздер өңдеу
Сілтемелер өңдеу
- fia.com - Халықаралық автомобиль федерациясының ресми парақшасы