Хальканит

Хальканит (грекше chalkos — мыс, antos — гүл), мыс купоросы — сульфаттар класына жататын минерал. Химиялық формуласы: CuSO45H2O; құрамы (%): CuO — 31,8, SO3 — 32,1, H2O — 36,1; қоспалары: Fe, Mg, Zn, Co. Триклиндік сингонияда кристалданып, қысқа призма, баған тәрізді кристалдар түзеді. Агрегаттары талшықты, бүйрекке ұқсас, тығыз түйірлі масса түрінде болады. Түсі көгілдір, жасыл, шыныдай жылтыр, қаттылығы Моос шкаласы бойынша 2 — 3, морт сынғыш, тығызд. 2,1 — 2,3 г/см3. Мыс кендерінің тотығу белдемдерінде түзіледі. Қазақстанда Жезқазған, Қоңырат, Ақтоғай, Саяқ, Бозшакөлдің мыс, Кенді Алтайдың мыс-колчедан кентастарының құрамынан табылған. Жасанды хальканит (тотияйын) жүзім зиянкестерін жоюда және бояу өндіруде қолданылады.