Хань Шу

“Хань Шу”, “Ханьнама” — қытай тіліндегі тарихи еңбек. “Хань” — Хань патшалығы, “шу” — жазу, кітап дегенді білдіреді. Қазақ тіліндегі әдебиеттерде “Ханьнама” немесе “Хань патшалығының тарихы” деп аталып жүр. “Хань Шудың” авторы — Қытайдың көрнекті тарихшысы Ван Гу (35 — 92). Еңбекте Хань патшалығының 230 жылдық (біздің заманымыздан бұрынғы 206 — біздің заманымыздың 25 жылы) тарихы баяндалған. Қолжазбалық нұсқасы 100 томнан (бумадан) тұрады. “Хань Шудың” негізгі деректері Сыма Цяньнің “Тарихи жазбаларынан”, автордың әкесінен қалған құжаттардан және әр түрлі тарихи шығармалардан алынған. Төрт бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде (“Ди Чжи” — патша өмірбаяндары) патшалар мен олардың әулеттерінің өмірбаяндары жазылған. Екінші бөлім (“Бяу” — кесте немесе таблица) ханзадалардың шежірелері, әскери шонжарлардың, атақты оқымыстылардың, жоғары дәрежелі мемлекеттік қызметкерлердің сіңірген еңбектері, лауазымдары мен шендерінің кестесіне арналған. Үшінші бөлімде (“Чжэ” — деректер) дүниенің жаратылысы жөніндегі аңыздар және өмірде нақты болған оқиғалар мен құбылыстар баяндалған. Төртінші бөлім (“Ле чжуань” — тізбекті баяндар) патша әйелдері, ұл-қыздары, өнерпаздардың өмірбаяндары және көршілес елдердің тарихы мен қоғамдық жағдайы, олардың Қытаймен қарым-қатынастары жөнінде айтылады. Қазақстан мен Орталық Азия тарихына қатысты құнды деректерді осы бөлімнен табуға болады. Онда ғұндар, батыс өлкелердегі басқа да мемлекеттер және оларға жіберілген елшіліктер айтылған. Бұл деректер 1958 — 1978 жылы аралығында Қытай кітап баспасынан көптеген тарихшылардың қатысуымен жеке жинақ болып шықты. Ол 1997 жылы қайта басылды.