Химия монополиялары

BASF logo.svg

Химия монополиялары — бұл монополиялар дүние жүзіндегі капитализмдік шаруашылық жүйесіндегі неғұрлым қуатты топтардың қатарына жатады.

Компаниялар

Xимия монополияларының ішінде шешуші ықпалға 30-дан астам ірі Xимия монополиялары ие болды, олардың он бесінің әрқайсысы жылына 1 млрд. доллардан астам өнім өткізеді. Бұл компаниялар өндірістік базасы мен ғылыми зерттеу аппаратының қуатымен ерекшеленеді. Олар капиталистік дүниенің аса ірі өнеркәсіп орындарының қатарына кіреді. Мысалы: «Дюпон де Немур энд компани» (АҚШ)—ең қуатты хи­мия компаниясы, ол өзінің айналым мөлшері жөнінен АҚШ-тың 500-ден астам жетекші өнеркәсіп корпорацияларыныц ішінде 12-орын алады. Дүние жүзінде Xимиялық монополиялары ішінде жетекші орынды американ компаниялары ала­ды. Олар өндіріс колемі және бәсеке қабілетініц жалпы дәрежесі жөнінен Батыс Европалық және жапон Xимия монополияларынан асып түседі. Бұған кәсіпорындарды өнімділігі жоғары техникамен жарақтандыру есебінен қол жетті. 1966 ж. АҚШ-тың 6 ірі химия компанияларының өнімді сатып-өткізу сумасы («Дюпон де Немур энд компани», «Юнион карбайд», «Монсанто», «Истмэн кодак», «Доу кемикл» және Элайд кемикл») 11,4 млрд. доллар, ал Батыс Европаның ең ірі химия компаниясының сомасы («Империэл кемикл индастриз», «Монтекатинн Эдисон СпА», «Банер», «Хейхст», «Рон-Пу- ленк» жопе «БАСФ») 9.6 млрд. долларға жетті. АҚШ-тың және Батыс Ев­ропаның асa ipi Химия монополиялары әскери-өнеркәсіптің концеридерінің тобына кіреді. Олар импералистік елдер әскери ведомстволарынвң заказы бойыншы өнім өндіріп, қыруар пайда табады. Қазіргі кезеңдегі дүние жүзіндегі капиталистік шаруашылықтың жүйесінде Xимия монополиялары маңызының өсуі ғылыми-техникалық прогрестің ықпалына байланысты Химия саласындағы манызды техникалық жетістіктерді негұрлым ірі монополиялар басып алып пайдаланады. Осының арқасында олар пайдаға шаш етектен батып, дүние жүзіндегі капиталистік шаруашылық жүйесіндегі өз ықпалын күшейтті.