Хортобадь (Мажарстан)

Хортобадь (маж. Hortobágyi Nemzeti Park, [hortobaɟʲi nɛmzɛti pɒrk]) — Мажарстандағы, Альфёльд, Хайду-Бихар аймағындағы ұлттық саябақ және оның аумағындағы аттас шағын ауыл.

Хортобадь маж. Hortobágyi Nemzeti Park
Тоғыз қақпалы көпір
ХТҚО санаты — II (Ұлттық парк)
Жалпы мағлұмат
Ауданы	80 135 га
Құрылған уақыты	1973
Сайты	http://www.hnp.hu/
Орналасуы
47°35′40″ с. е. 21°09′24″ ш. б.47.59444° с. е. 21.15667° ш. б. / 47.59444; 21.15667
Ел	Мажарстан
Хортобадь
Хортобадь Ортаққорда

Жалпы ақпарат

Хортобадь Тиса өзенінің шығысында және Дебрецен мен Хайдушагтан батысқа қарай 40 шақырым жерде орналасқан. 800 км²-ден астам аумақты алып жатқан бұл Мажарстандағы ең үлкен қорғалатын аймақ. Хортобадь – 1973 жылы құрылған Мажарстандағы ең көне ұлттық саябақ. 1999 жылы ол ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мәдени мұра тізіміне енді.

Мажар сұр ірі қара малдары

Бөртпе

Саябақтың символы 1833 жылы салынған ұзындығы 167 метр болатын Тоғыз қақпалы көпір. Тоғыз қақпалы көпір Мажарстандағы ең ұзын көпірлердің бірі болып табылады және ол өзеннің үстіне емес, батпақтың үстіне салынған. Көпірдің жанында 300 жыл бұрын Будадан Трансильванияға апаратын ежелгі тұзды жолда салынған чарда (қонақ үй) орналасқан. Чардада этнографиялық көрме орналасқан.

Саябақта бірнеше мұражай бар:

• Хортобадь шаруа өмірі мұражайы;
• «Суреттердегі Хортобадь ұлттық паркі» және «Жыртқыш құстарды қорғау» көрмелері бар «Хортобадь Кёрсин» мұражайы;
• «Салкахалми» қақпасы.

Хортобадь. Рацка қойының отары

Табиғат

Саябақтың аумағы жазық жер бедерімен ерекшеленеді, оны далалық және сортаң жайылымдар алып жатыр. Топырақ негізінен аллювиалды құмдардан тұрады. Шағын тоғандар, батпақтар, емен тоғайлары бар. Өсімдіктері далаға тән. Хортобадь – кең дала Пуста аймағының бір бөлігі, бірақ қазір ауылшаруашылық мақсаттары үшін негізінен қалпына келтірілді, сондықтан бастапқы және қол тимеген дала тек саябақта көрінеді.

Хортобадь климаты континенттік және құрғақ. Жылдық жауын-шашын мөлшері шамамен 500 мм. Жазда саябақ өте ыстық, қатты жел жиі соғады, кейде торнадо болып тұрады. Сағымдарды жазда Хортобадьта жиі көруге болады. Теңіз деңгейінен орташа беткі биіктігі 92 м, ең биік нүктесі - 105 м.

Қазіргі ұлттық саябақтың аумағы ежелден жергілікті халыққа жайылым ретінде қызмет етіп келеді. Мұнда мекендейтін азиялық буйвол, мажар сұр ірі қарасы, ешкі мен «рацка» тұқымды қой табындары бүгінгі күнге дейін сақталған, олардың саны 20-ғасырда күрт азайып, мемлекеттік ұлттық саябақ құрылғаннан кейін қорғауға алынған. Хортобадьта жылқы шаруашылығының да ежелден келе жатқан дәстүрі бар. Мате ауылында үш ғасырдан астам жылқылар өсіріліп келеді. Жыл сайын маусым айында саябақта көптеген туристер мен жылқы әуесқойларын тартатын «Жылқы фестивалі» өтеді.

Саябақта құстардың 342 түрі мекендейді, мұнда 152 түрі ұя салады. Саябақтың ең көрнекті құстары арасында тырналар, тоғайлар, құтандар, ұзын аяқты қырандар және т.б. бар.

20 ғасырдың басында мажар инженерлері жасанды түрде түзетілген Тиса өзенінің көлдерінен пайда болған тұзды батпақтардың орнында балық өсірілетін көлдер тізбегі құрылды.

Сілтемелер

• Vengriya.org сайтында Хортобадь ұлттық саябағы туралы. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 қазан 2007.(қолжетпейтін сілтеме)