Хосе де Рибера

Хосе немесе Хусепе де Рибе́ра ( ис. José de Ribera), лақап аты - Спаньолетто ( ис. Lo Spagnoletto — «кішкентай испандық»); 1591 ж. 12 қаңтар, Хатива — 1652 ж. 2 қыркүйек, Неаполь) — Неапольда тұрып, жұмыс жасаған барокко кезеңінің испандық караваджисті. Көркемсурет өнерімен қатар, графикаға да үлкен үлес қосқан. Гойға дейін жұмыс істеген атақты испан безеушісі.

Хосе де Рибера
ис. José de Ribera
Туған күні	12 қаңтар 1591 (1591-01-12)
Туған жері	Хатива
Қайтыс болған күні	2 қыркүйек 1652 (1652-09-02) (61 жас)
Қайтыс болған жері	Неаполь
Азаматтығы	Италия
Мектебі	Неополитандық
Өнер ағымы	көркемсурет, графика, гравюра

Жұмыстарының басым бөлігі Прадо мұражайы мен неополитандық шіркеулерде (Қасиетті Януария соборында) сақталған.

Өмірбаяны

Прометей, 1630

Биограф Паломиноның берген мəліметіне сəйкес, Франсиско Рибальтаның шеберханасында тəлім алған. Рибераның жастық шағы жайлы мəлімет аз. Болжамдар бойынша, 1613 жылы Италияға көшіп келген. Рим мен Парма қалаларында шеберлердің суреттерін зерттеген.

Суретшінің сақталған суреттерінің барлығы неаполитандық кезеңге жатқызылады. Алғашқы рет Рибераның Неапольда екенін 1616 жылы жергілікті əйелге үйленуі көрсетеді. Король көмекшісі, герцог Осун мен оның мирасқорларының тапсырыстарын орындаумен айналысты. Тапсырыс берушілердің басым бөлігі оның суреттерін Испанияға алып кететін, мұнда оның шығармашылығын құрметтейтін əрі жиі көшірмелерін жасайтын. 1626 жылы Рибера Қасиетті Луки Рим академиясының мүшесі болып тағайындалды.

Шығармашылығы

Қасиетті Филипптің қиналуы, 1639

Рибераның алғашқы суреттері тенебризм дəстүрінде салынған жəне тəлімгері секілді Караваджоның үлкен əсері айқын көрінеді. Караваджоның еңбектері секілді Рибераның стильдік əдебі жарық пен көлеңкеге негізделген. Драмалық қойылымдарда ол рух пен еркіндіктің тəннің əлсіздігі мен қиналуды қалай жеңетінін көрсетеді.

Оның суреттеріндегі натурализм белгілері Рибераны қорқынышты аңыздар мен өсектердің басты кейіпкері етті. Көптеген жылдар бойы Рибера түрмелерде жүргізілетін тергеулерге қатысып, қылмыскерлерді қинау кезіндегі суреттерін салды. Рибераның шығармашылығында мифологиялық жəне діни картиналар маңызды орын алады. Оны антикалық тарих, діни оқиғалар мен əулиелердің өмірі қызықтырды. Бірнеше портреттері де сақталған.

1635 жылдан бастап, Рибера қалыпты жағдайдағы суреттерді сала бастайды: жарық пен көлеңке шекарасы жұмсарып, түстер гаммасы алтын жəне күміс түстес бояулармен толығады. Шынайы өмірде қорқынышты болып көрінетін суреттердің маңызды бөлшектері бояуды өзгеше түрде жағу арқылы ерекшелендірілген. Жаралар, əжімдер мен сақалдың драмалық əсері қызыл бояудың қалың жағылуы арқылы артады.

Суретшінің үздік картинасы ретінде «Қасиетті Инесса» (1641; Дрездендегі сурет галереясы) картинасы есептеледі.