Чанга (халық)
Чанга (чангава, кенга, кенгава, кянга) — Нигердің екі жағалауындағы аумақта, Нигерияның (Кебби штатының Денди және Багудо аудандары) және Бениннің (Меланвилл аймағы) шекаралас аймақтарында тұратын халық. Жалпы саны 30 мыңнан астам адам.[1]
| Чанга | |
| чангава, кенга, кенгава, кянга | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
30 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар, суннизм |
Тілі
өңдеуЧанга тілі - нигер-кордофандық отбасының манде тілдерінің шығыс топшасының бөлігі (шанга және буса тілдеріне жақын). Нигер Республикасында және Нигерияның сол жағалауындағы көптеген ауылдарда өз тілдерінтжоғалтып зарма тіліне, содан кейін хауса тіліне көшті. Бенин және Багудо округтерінің оң жағалауындағылар екі тілді (Денди-Чанга). Соңғы жылдары Нигердің оң жағалауында хауса тілі кең тарады.[2]
Діні
өңдеу2-ші дүниежүзілік соғысқа дейін дәстүрлі нанымдар кең таралған болатын, қазіргі уақытта Чангалардың көпшілігі сүнниттік мұсылмандар.[3]
Кәсібі
өңдеуШаруашылықтың негізі-ауыспалы егіншілік. Соңғы уақытқа дейін Чанга, көрші этникалық топтардан айырмашылығы, балық аулаумен айналыспаған. Шекара маңы саудасы дамыған. Чангтың сол жағалауы сату үшін тұз өндіреді.[4]
Тұрмыс салты
өңдеуДәстүрлі қоғамдық ұйымның негізін көпбалалы отбасылардан тұратын ауыл қауымдары мен рулық ұйым құрайды. Неке - вирилокальды, туыстық есеп - патрилинейлік. Ауыл басшысы – кянга (аты этнониммен сәйкес келеді) ауыл ақсақалдарының келісімімен шешім қабылдайды. Иллода ауылдық қауымдастықтардағы билік дәстүрлі түрде бусаға тиесілі, ал Денди ауданындағы аралас халқы бар кейбір ауылдарда Хауса-Кабаваға тиесілі.
Тағамдары - көкөніс және балық тағамдары.[5]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Чанга https://dictionary.sensagent.com/%D0%A7%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0/ru-ru/
- ↑ Чанга (народ) https://wp.wiki-wiki.ru/wp/index.php/%D0%A7%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0_(%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4)?ysclid=lol46wkh8a560649509(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Чанга https://hmong.ru/ru/%D0%A7%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0_(%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4)#google_vignette
- ↑ Народы и культуры Чанга https://travel-journal.ru/ethno/51/1453/(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ народы мира / Чанга http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHAN