Шванн Теодор

Шванн Теодор (7.12.1810, Нейс қаласы, Ирландия — 14.1.1882, Кельн қаласы, Германия) — неміс физиологы, гистологы, жасуша теориясының негізін салушы. 1833 ж. Бонн ун-тінің мед. факультетін бітіргеннен кейін Берлин университетінің анатомиялық мұражайында ассистент (1834 — 1839), Бельгияның Лувен (1839 — 1848) және Льеж ун-терінде (1848 — 1878) профессоры болды. Шванн құс жұмыртқасының дамуына оттектің әсерін, шіру процесін, ашу процесі кезінде ашытқы саңырауқұлақтарының рөлін зерттеді. 1836 ж. қарын сөлінің құрамындағы пепсин ферментін ашты. Ол артерия қан тамырларының көлденең жолақты бұлшықет талшықтарының жиырылуын, жүйке талшықтарының қайтадан қалпына келуін (регенерация) тәжірибе жүзінде дәлелдеді. 1838 жылы ашқан жүйке талшығын қоршап тұратын ерекше қабықты өзінің құрметіне шванн жасушасы деп атаған. Шванның 1839 ж. шыққан “Өсімдіктердің және жануарлардың құрылымы мен өсуіндегі сәйкестіктер туралы микроскопиялық зерттеулер” атты іргелі еңбегінде жасуша теориясының негізгі қағидаларын тұжырымдады:

өсімдіктер мен жануарлардың құрылысы ұқсас;
барлық организмдердің құрылымының негізінде жасуша жатыр;
жаңа жасушалардың түзілуі — өсімдіктердің және жануарлардың өсуі мен дамуының негізгі шарты;
жасуша — ең қарапайым бірлік;
организм — оны түзетін барлық жасушалардың біртұтас жиынтығы болып табылады.

Шванн Бельгия корольдігі ғылым академиясының (1841), Лондон корольдік қоғамының (1879) және Париж ғылым академиясының (1879) толық мүшесі болып сайланған.

Сілтемелер

Қазақ Энциклопедиясы, 9 том.