Ширатқы өсімдіктер

Ширатқы өсімдіктер – құрамында илік заттар не таннидтер болатын өсімдіктер.

Қолданылуы

Өнеркәсіпте иліе экстракт және таза танин алынады. Бұл заттардың тері илеуде маңызы зор. Олар өсімдіктің барлық органдарында, ашып айтқанда қабығында, тамыр және тамыр сабақтарында, жапырақтарында, жеміс қабығында кезедеседі. Таннидтер көбіне қарақұмық, тал, шамшат, сумах гүлділер, томарбояу және раущшан гүлділер тұқымдастарында т.б. көп болады.

Сипаттама

Тропик және субтропикте эвкалипт және әр түрлі қарағаннан илік заттар алынады. Жиі кездесетін скумпия жапырағында 15-25%, сумах жапырағында 13-25,5%, ешкі тал қабығында 10,8%, кәдімгі емен қабығында 10-15%, қарағай қабығында 10%, сібір бал қарағай қабығында 9-12% таннид болады. Жабайы шөптесін өсімдіктерден ширатқы таран тамырында 25%, байқал таранында 22%, пирамидалы қымыздықта 18%, қалың жапырақты баданда 22,8% таннид бар. Қазақстанда өсетін тау қымыздығында 15-25%, тянь-шань қымыздығында 18-25%, тау таранд, татар рауғашында 14,5%, Гмелн кермегінде 17%-ке жуық иілік заттар болады. Бұл пайдалы өсімдіктер Қазақстанның тау алқаптарында және шөлді жерлерде жабайы өседі. Қазіргі таңда Қазақсанда, Өзбекстанда ширатқы таран өсіретін арнайы ауылдар ұйымдастырылып, бұл іс қолға алынған болатын. Қазақстанда егілетін ширатқы таран тұқымын кең қатарлы әдіспен ерте көктемде егеді. Тұқым себу нормасы гектарына 7-14 кг.

Бірінші жылы өсімдік өте баяу өседі, сондықтан оны арам шөптерден сатау және жақсы күтіп, топырақты қопсытып, тыңайтқыш шашу керек. Таннид мөлшері төртінші жылдан бастап көбейе бастайды. Суармалы жерде 1 гектардан 20 тонна көлемінде таран тамыры, немесе 3-4 тонна таннид алынады.