Штангенциркуль

Штангенциркуль — сыртқы және ішкі өлшемдерді, сондай-ақ тесіктердің тереңдігін жоғары дәлдікпен өлшеуге арналған әмбебап құрал.

Штангенциркуль-қарапайым конструкцияның арқасында өлшеудің ең көп таралған құралдарының бірі, айналыстағы қолайлылық және жұмыста жылдамдықтың арқасында.

Штангенциркуль, басқа штангенинқұралдар сияқты (штангенрейсмас, штангенглубиномер), негізгі шкаласы бар өлшеуіш штангасы (осы топтың атауы да) және бөлу үлесін есептеу үшін қосымша шкаласы бар. Оның өлшеу дәлдігі-миллиметрдің оныншы/жүздеген (әр түрлі) үлесі. Нониусы бар шкаланың дәлдігі мынадай формула бойынша есептеледі: негізгі шкаланың бөлу бағасы нониустың штрихтары санына бөлу.

Штангенциркульдің кейбір даналарында сондай-ақ қашықтықты дюйм өлшейтін жылжымалы шкаланың жоғарғы бөлігінде болуы мүмкін. Мұндай штангенциркульдің нониусы 128-ші дюймді құрайды.

Көрсетімдерді алу тәсілі бойынша штангенциркуль:

нониус,

циферблатты-көрсеткіштерді алу қолайлылығы мен жылдамдығына арналған циферблатпен жабдықталған,

сандық — қатесіз оқу үшін сандық индикациясы бар. Штангенциркуль көрсеткіштерін штанганың және нониустың шкаласы бойынша есептеу тәртібі:

бүтін миллиметр санын есептейді, ол үшін штанганың шкаласында штрих, нониустың нөлдік штрихіне жақын жерде табады және оның сандық мәнін есте сақтайды;

ол үшін нониус шкаласында нөлдік бөлініске жақын және штрих штанганың шкаласына сәйкес келетін штрих табады және оның реттік нөмірі мен нониустың бөліну бағасын (нониустың бөліну бағасы мынадай формула бойынша есептеледі: негізгі шкаланың бөліну бағасы нониустың штрихтары санына бөлу), шц-1 кең таралған штангенциркульдерінде нониустың бөліну бағасы 0.1 мм . штангенциркуль көрсеткішінің толық шамасын есептейді,ол үшін негізгі шкала бойынша (бүтін миллиметр саны) және нониус шкаласы бойынша (миллиметр үлесі) есеп жиналады.

Штангенциркуль түрлері

ШЦ-I-сыртқы және ішкі өлшемдерді өлшеуге арналған және тереңдікті өлшеуге арналған сызғышы бар екі жақты орналасқан штангенциркуль.

ШЦ - (дөңгелек шкаласы бар штангенциркуль). Штанганы ойуда бастиектің тістегершігі тіркелген рейка орналасқан, сондықтан губканың жағдайына жауап беретін штангенциркулдің көрсеткіштері штанганың шкаласы мен бастиектің шеңберлі шкаласы бойынша стрелка жағдайы бойынша оқылады. Нониус бойынша оқу қарағанда Орындаушы үшін әлдеқайда оңай, жылдам және аз шаршатады;

ШЦТ-I-жоғары абразивті тозу жағдайында сыртқы өлшемдер мен тереңдікті өлшеу үшін қатты қорытпамен жабдықталған губкалардың бір жақты орналасуы.

ШЦ-II-сыртқы және ішкі өлшемдерді өлшеу үшін және белгілеу үшін губкалардың екі жақты орналасуы. Соңғы жеңілдету үшін микрометриялық бергішпен жабдықталған.

ШЦ-III-сыртқы және ішкі өлшемдерді өлшеу үшін губкалардың бір жақты орналасуы.

ШЦЦ — сандық индикациясы бар (электрондық).