Шу түспеу

ШУ Түспеу, шу тоқталу – мал туғанда немесе іш тастағанда ұрық қабығының жатырда қалып қоюы. Бұл ауру малдың жыныс жолдары “камплибактер” деп аталатын қоздырғышпен зақымданғанда пайда болады. Қоздырғыштың ұзындығы 0,5 – 0,7 мм, ені 0,2 – 0,8 мкм, шапшаң қозғалады және спора түзбейді. Ол жыныс қатынасы және іш тастаған малдың шуымен сыртқа шығып, жемшөп пен судан жұғады. Шу түспеу сиыр, қой, ешкіде жиі, ал жылқы, шошқа, ит, мысық, т.б. жануарларда сирек кездеседі. Ол бруцеллез, вибриоз ауруларына ұшыраған сиырда жиі болады. Шу түспеу малдың күтімі кем, азығы құнарсыз болғанда, организм әр түрлі себептен әлсірегенде жатырдың жиырылуы нашарлап курункуладан бүртүкті қабықтың (харион) бөліну процесі бұзылады. Сиырдың шуы төлдегеннен кейін 5 – 6 сағатта, қой, ешкіде 3 – 5 сағатта, жылқыда 30 – 35 минутта, шошқада 2 – 3 сағатта түсуі керек. Одан кешіксе ем қолданылады. Емдеу шаралары: 5 – 10 мл питуитрин, 2 – 3 мл 0,1%-дық немесе 0,5%-дық прозеринді тері астына егеді. Шуы түспеген сиырға өзінің уызын (2 – 3 л), қант пен бал (400 – 500 г) ішкізеді. 10%-дық 150 – 200 мл хлорлы кальций ерітіндісін қанға жібереді. Аурудың алдын алу үшін малдың күтімін жақсарту, витаминді және минералды азықтар беру керек, мал тұратын орын жылы, таза болуы қажет.

Дереккөздер

• «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том