Шымкент қорғасын зауыты
Шымкент қорғасын зауыты(ШҚЗ) - Шымкент қаласындағы қорғасын зауыты. Кеңес заманында Шымкентте ірі үш өндіріс орны болғаны белгілі. Олар – фосфор, шина жасау және қорғасын зауыты болатын. Бүгінде фосфор мен шина зауытының аумағы индустриялды аймақ құрылған. Ал қорғасын зауытына келсек, өндіріс ошағының жұмысы күн сайын түлеп, жанданып келеді. Қазіргі таңда нарықта зауыттың өндірген қорғасынына сұраныс өте жоғары. 30-шы жылдары Шымкентте қорғасын зауыты КСРО-дағы өндірілген қорғасынның 70 пайызын өндіргенін біреу білсе, біреу білмеуі мүмкін.
Зауыттың қосылуы мен құрылуы өңдеу
1934 жылдың 20 қаңтарында бірінші қорғасынын шығарды. Шымкенттегі қорғасын зауыты 30-шы жылдардың өзінде КСРО-да өндірілген қорғасынның 70 пайызын қамтыған. Жаңадан жұмыс істей бастаған Шымкенттегі қорғасын зауыты бүкіл Кеңес Одағындағы қорғасын зауыттарынан 2 есе көп өнім беретін. ШҚЗ 1937 жылы КСРО-ның қорғасын өндірісінің 75,3 пайызын өндірді. 1939 жылдың 26 сәуірінде Калинин атындағы ШҚЗ КСРО-ның Жоғарғы Кеңес Президиумының жарлығына сәйкес Ленин орденімен марапатталды. 1939 жылы ШҚЗ Қазақстанның 73,2% КСРОның 62,1% қорғасын өнімін шығарды.
ШҚЗ Ұлы Отан Соғысы жылдары өңдеу
Соғысқа дейінгі бесжылдықтарда соғылған ШҚЗ Ұлы Отан Соғысында жеңіске жетуде маңызды рөл атқарған. Соғыстың бірінші күндері Оңтүстік Қазақстанға Украина,Белоруссиядан фабрикалар мен зауыттар көшірілді.
Қазіргі заман өңдеу
Бүгінде мыңға жуық адамды жұмыспен қамтып отырған еліміздегі алып өндіріс ошақтарының бірі – Шымкенттегі қорғасын зауыты. Бұл зауыттың тарихы әріде жатыр. Ол 30-шы жылдардың өзінде КСРО-да өндірілген қорғасынның 70 пайызын қамтыған-ды. Сол замандардан бері басынан талайды өткерген зауыт бір кезеңдерде өндірістік қарқыны бәсеңдеп, тоқтап қалуға да шақ қалған еді. Бірақ 2010 жылы зауыт «Оңтүстiкполиметалл ӨК» акционерлік қоғамы мен «Қазақмыс» корпорациясы және «А-мега трейдинг» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің үшжақты келісімі негізінде толыққанды жұмысқа көшкен болатын. Оған «Қазақмыс» корпорациясы өндірісті ретке келтіріп, шикізат алуға қыруар қаржы жұмсағаны да дем бергенін атап өткен жөн. Осындай маңызды келісімнің арқасында Шымкент қорғасын зауыты арадағы екi жылдан аса үзiлiстен кейiн қайта iске қосылып, өндіріс ошағының қосалқы жабдықтары жаңартылып, бағалы металдардың шлактары мен мыс шликерiн қайта өңдейтiн газ-электрлі пештер орнатылған еді. Сондай-ақ, тепловоздар да күрделi жөндеуден өтті. Осылайша Шымқаланың мақтанышына айналған алып зауыттың бойына қайтадан қан жүгірді. Қазіргі таңда зауыттың өндірістік қуаты күн санап жақсару үстінде. Кәсiпорын қайта іске қосылған жылы 26 мың тоннадан астам С1 және С2 жұмсақ маркалы қорғасын, 72 тонна висмут, 207 кило аммоний перренатындағы рений, 37,8 кило доре балқымасындағы алтын, 18,674 тонна доре балқымасындағы күмiс өндiрді.