Шымкент Халықаралық Әуежайы

Халықаралық Шымкент Әуежайы (ағылш. Shymkent International Airport) - Қазақстандағы халық саны бойынша үшінші орында тұрған Шымкент қаласының әуежайы. 2021 жылдың қорытындысы бойынша жолаушылар ағыны 2,138 млн құрады, бұл республикадағы әуежайлар арасында үшінші көрсеткіш болып табылады. "Airport Management Group"ҚТЖ құрылымымен басқарылады. 2018 жылдың қараша айында әуежай республикалық меншіктен Шымкент қаласының коммуналдық меншігіне берілді.

Shymkent International Airport Халықаралық Шымкент Әуежайы
Сурет:CIT logo small.png
IATA: CIT – ICAO: UAII CIT Location of airport in Kazakhstan
Қысқаша мәлімет
Әуежай түрі		Civil
Операторы		JSC Shymkent Airport
Қызмет көрсетеді		Shymkent
Орналасқан орны		Shymkent, Kazakhstan
Тасымалдаушы Хабы		SCAT
Теңіз деңгейінен биіктігі		1385 ф / 422 м
Координаттар		42°21′51″ с. е. 69°28′44″ ш. б.42.36417° с. е. 69.47889° ш. б. / 42.36417; 69.47889
Сайты		www.airserver.kz
Ұшып-қону жолақтары
Жолақ бағыты	Ұзындығы		Айдыны
	фут	м
10/28	9,186	2,800	Concrete

Fokker 50 parked at the airport

Әуежайда SCAT авиакомпаниясының штаб-пәтері орналасқан. Flyarystan бюджеттік авиакомпаниясының негізгі әуеайлақтарының бірі болып табылады.

Тарихы

1932 жылы 28 наурызда Шымкент маңында ауыл шаруашылығы авиабазасы ұйымдастырылды, оның құрамына екі ұшу жасағы (50 По-2 ұшақ) кірді, олардың міндеті Алматы, Жамбыл, Қызылорда және Шымкент облыстарының аумағында авиациялық жұмыстар жүргізу болды.

1933-1940 жылдары авиабазаның ұшақтарымен жыл сайын 6000 жолаушы мен 180 тонна пошта тасымалданатын.

1941 жылы базаның көптеген ұшақтары мен ұшқыштары Ұлы Отан соғысының майданына жіберілді. Әуежайда әуе күштеріне кадрлар дайындайтын 2 авиаотрядтың екі ұшағы және 2 оқу авиаэскадрильясының 15 ұшағы қалды.

1941 жылы Чугуев әскери авиациялық мектебі Шымкентке эвакуацияланды, онда Иван Кожедуб нұсқаушы болған жүзден астам жас ұшқыш дайындалып, майданға жіберілді. 1944 жылы мектеп қайтадан көшірілді Чугуев (құрамында 6 эскадрилья мен 323 ұшақ, 1032 тұрақты құрам және 2170 ауыспалы құрам).

1947 жылдың көктемінде Әуежай жаңа орынға көшірілді. 1949 жылдың 3 қаңтарында авиаотрядқа "165 арнайы қолданылатын авиаотряд" (165 БК АҚ) атауы берілді. 1955 жылы алғашқы Ан-2 ұшақтары алынды.

1958 жылы Ли-2, Як-12, Ан-2 ұшақтарымен жабдықталған 158-ші ұшу отряды (158 ЛО) құрылды.

1963 жылғы 20 қыркүйекте 158-ші ұшу жасағы қазақ Азаматтық авиация басқармасының Шымкент Біріккен авиаотряды болып қайта құрылды. 1963 жылы 27 желтоқсанда Әуежай жаңа жерде ашылды (ол бүгін де орналасқан).

1965 жылы Ил-14 ұшақтарының келуімен әуежай тәулік бойы жұмыс істеуге көшті. 1967 жылы 21 қарашада ұшу-қону жолағы мен терминал ғимараты пайдалануға берілді. 1968 жылы Мәскеуге, Алматыға, Сочиге Ил-18 ұшақтарымен тұрақты рейстер ашылды. 1969 жылы Ан-2 ұшақтарымен жабдықталған 309-шы ұшу отряды (309 ЛО) құрылды.

Әуежайды дамытудың жаңа кезеңі 1970 жылы Ан-24 ұшақтарын пайдалануға берумен басталды, Қазақстанның барлық облыс орталықтарына тұрақты рейстер ашылды. 1975 жылы шілдеде Ту-154 ұшағымен алғашқы рейс жасалды.

1992 жылы Шымкент Біріккен авиаотряды (158 ЛО және 309 ЛО тұратын) таратылды.

Авиакомпаниялар мен бағыттар

Жолаушылар рейстері

2020 жылғы жағдай бойынша әуежай келесі авиакомпаниялардың рейстеріне қызмет көрсетеді:

Әуе компаниясы	Межелі пункттер
Air Astana	Алматы, Астана
FlyArystan	Ақтау, Ақтөбе, Алматы, Атырау, Қарағанды, Қостанай, Астана, Павлодар, Өскемен
Qazaq Air	Ақтөбе, Алматы, Астана
S7 Airlines	Жаңасібір
Southern Sky	Алматы
SCAT	Ақтау, Алматы, Астана, Көкшетау, Петропавл
SCAT	Мәскеу-Внуково, Стамбул
Sunday Airlines	Чартерлік рейстер: Анталья, Пхукет
Аэрофлот	Мәскеу-Шереметьево

Орналасуы

Қаланың батыс шетінде, R482, B142, B114, P206, B30 халықаралық әуе трассаларының қиылысында орналасқан; Ташкенттен 100 км, Қызылордан 450 км, Бішкектен 500 км, Алматыдан 700 км қашықтықта орналасқан. Әуеайлақта: "Шымкент әуежайы" АҚ, "SCAT" әуекомпаниясы, "Қазаэронавигация"РМК Шымкент филиалы орналасқан. Аэродромды әскери авиация да пайдаланады. Шымкент қаласының маңында "Сайрам" спорттық әуеайлағы да бар.

Модернизация

55652 әскери бөліміне мемлекеттік авиацияның ұшуы кезінде жұмыс істейтін жақын және алыс радиомаяктардың жабдықтарына арналған екі жаңа үй-жай салынды.

2007 жылы ұшу-қону жолағын қайта құру жұмыстары жүргізілді, қонудың екі курсы да заманауи SP-90 қону жүйелерін (DME/N кіріктірілген қашықтық өлшегіш арнасы бар), ОВИ-1 жарық сигналдық жабдықтарын, финдік "Вайсала" компаниясы шығарған метеожабдықтарды орнатты, бұл кез келген үлгідегі әуе кемелерін қабылдауға мүмкіндік береді.

2008 жылы республикалық бюджеттен жаңа аэровокзал салуға 6,2 млрд теңге бөлінді. Терминалдың жобалық өткізу қабілеті - сағатына 400 жолаушы, оның ауданы - 5 мың 380 м2. Жаңа терминал қазір жұмыс істеп тұрған терминалдың жанында орналасады.

2020 жылы жеке инвестордың (SCAT әуекомпаниясы) қаражаты есебінен жалпы ауданы 35 000 шаршы метр, сағатына 2000 жолаушының өткізу қабілеті бар жаңа әуежай терминалын салу жоспарлануда. Жаңа терминалдың қуаты бір уақытта 16 ұшаққа дейін қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.

Қызмет көрсеткіштері

2014-2021 жылдар аралығында жолаушылар ағынының, тасымалданатын жүктер көлемінің және әуежай кірістерінің әсерлі өсуі байқалады. 2014 жылы Шымкент әуежайы 440 000 жолаушыға қызмет көрсетті. Әуежайдың пайдасы 110 млн теңгені (0 0,6 млн) құрады. 2018 жылы Шымкент қаласының әуежайы 817 мың 73 жолаушыға қызмет көрсетіп, 2 мың 830 тонна жүкті өңдеді. 2020 жылы шамамен 1,3 млн жолаушы және 5,9 мың тонна тасымалданды. Кірістер 46345,5 млн теңгені, 2021 жылы — 2,138 млн жолаушы мен 10400 тонна жүкті құрады. Кірістер 83339,8 млн теңгені құрады.

Жолаушылар ағыны

2018-2021 жылдары жолаушылар ағынының 817 мыңнан 2,1 млн адамға дейін айтарлықтай өсуі байқалады.

Әуежайдың жолаушылар ағыны:
Жыл	2014	2015	2016	2017	2018	2020	2021
Жолаушылар	440 000	550 873	621 380	811 000	817 073	1 324 250	2 138 500

ӘК кабылдайтын түрлер

А класты әуеайлақ, барлық типтегі әуе кемелерін қабылдауға жарамды. ҰҚЖ (PCN) жіктеу саны 50/R/A/X/T.

Оқиғалар

1992 жылы 23 ақпанда таңертең Шымкент әуежайында "А" қазақ бөлімінің күшімен автобусқа шабуыл жасалды, онда екі қарақшы 13 жолаушыны кепілге алды. Шабуыл кезінде ешкім зардап шеккен жоқ және екі қарақшы да өлтірілді.

2012 жылғы 25 желтоқсанда Шымкент әуежайынан 20 км қашықтықта ҚР ҰҚК Шекара әскерлері авиациясының Ан-72 ұшағы апатқа ұшырады. Борттағы барлық 27 адам қаза тапты.

Сыртқы сілттемелер

• Shymkent International Airport Мұрағатталған 21 маусымның 2007 жылы.