Шығыстану факультеті

Шығыстану факультеті
Шығыстану факультеті
Қазақ ұлттық университеті
Құрылған жылы	1989
Деканы	PhD докторы Палтөре Ықтияр Молдатөреұлы
Орналасқан жері	ҚазҰУ қалашығы, Алматы қ., Әл-Фараби даңғ., 71
Ресми сайты	www.kaznu.kz

Тарихы

Егемен Қазақстан - бүгінде өзінің шынайы тарихын қалпына келтіріп, аймақтық көсбасшы ретінде әлемнің басқа елдерімен белсенді түрде қарым-қатынасын орнатып отырған Орталық Азиядағы ірі мемлекет. Қазіргі уақытта Қазақстанның басқа Шығыс елдерімен қарым-қатынасын, олардың тарихы мен экономикасын және мәдениетін, сонымен қатар қазақтардың өз тарихын да зерттеу үшін, шығыстанушы мамандарға деген қажеттілік бұрыннан да өте жоғары болып отыр. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің шығыстану факультеті шығыс тілдерін меңгерген жоғары білікті мамандарды дайындаудың республикалық ірі орталыққа айналды. Шығыс тілдерін үйрену (соның ішінде араб тілі) университет қабырғасында XX ғасырдың 70-жылдарынан бастау алады. 1989 жылы Азия және Африка елдері тарихы кафедрасы мен араб тілі кафедрасының негізінде ашылған шығыстану факультеті шығыс елдерінің тілі мен тарихын оқытудың 40 жылдан астам қалыптасқан дәстүріне сүйенеді.

Қазақстандық шығыстануды ғылымның әрі көне, әрі жас саласы деуге болады. Себебі ежелгі Қазақстан жерінде ықылым замандарда әл-Фараби, Мұхаммед Хайдар Дулати, Махмұд Қашқари сияқты Шығыстың ұлы ойшылдары өмір сүріп, өз туындыларын жазған. Кейін бұл дәстүрлерді Шоқан Уәлиханов өз еңбектерінде жалғастырды.

Басшылық

Қазіргі таңда факультет деканы Палтөре Ықтияр Молдатөреұлы. Палтөре Ықтияр Молдатөреұлы 09.04.1977 жылы дүниеге келген. 1994 жылы орта мектепті бітіреді. Осы жылы (1994 ж.) Жамбыл обылысы Мерке ауданындағы Қазақстан мұсылмандары діни басқармасына қарасты екі жылдық медресеге түсіп, оны бір жылда үздік тамамдайды. 1995 жылы Халықаралық Қазақ-Араб (қазіргі Отрар) университетінің бірінші курс студенті болып қабылданады. Бірінші курсты бітірген соң университеттің жолдамасымен бір жылға Түркияға оқуға барады. Ол жақта (1996 ж) Қожа Ахмед Йассауи атындағы Құран курсында түрік тілін меңгерумен қатар діни сауаттылығын арттырып 1997 жылы елге қайта оралады да университеттегі оқуын қайта жалғастырады. Төртінші курсқа келгенде тағы да университеттің жолдамасымен Ливия Араб Жамаһириясындағы «Куллиятуд-дағуа әл-Исләмия» университетіне қарасты екі жылдық «Маъһадул-луғатил арабия» атты араб тілін дамыту институтына түсіп, оны 2001 жылы бітіріп, елге қайтады. Қазақстанға келген соң университеттегі оқуын қайта жалғастырады. 2002 жылы Халықаралық Қазақ-Араб университетінің филология факультетін қазақ тілі мен әдебиеті және араб тілі пәнінің оқытушысы деген мамандық бойынша бітіріп, үздік біліктілік дипломын иеленеді. Осы 2002 жылдың күзінде әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің Шығыстану факультетіне шығыстану мамандығы бойынша магистратураға түсіп, оны 2004 жылы аяқтайды. Магистрлік диссертациясын «Қазақ және араб тілдеріндегі сабақтас құрмалас сөйлем» атты тақырыпта қорғап, осы 2004 жылы шығыстану магистрі біліктілігі мен академиялық дәрежесін иеленеді. 2009-2012 жылдары аралығында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-де Шығыстану мамандығы бойынша (PhD) докторантурада оқып, «Абай Құнанбайұлының шығармаларында Құран және хадис мәтіндерінің интерпретациялануы» атты тақырыпта докторлық диссертация жазған. 2013 жылдың мамыр айында 6D020900- Шығыстану мамандығы бойынша философия докторы (PhD) ғылыми атағын иеленеді. Палтөре Ы.М. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың Шығыстану факультеті, Таяу және Орта шығыс кафедрасында оқытушылық қызметпен қоса 2010 -2015 жылдар аралығында ҚР Орталық мемлекеттік архивінде архив қорларын пайдалану және жариялау бөлімінде жетекші маман ретінде жұмыс жасаған. 2015-2017 жылдары аралығында ҚР Ұлттық кітапханасында сирек басылымдар мен қолжазбалар бөлімінде білікті маман ретінде қызмет атқарған. 2017 жылдың қыркүйек айынан бастап қазіргі уақытқа дейін әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың Шығыстану факультетінің деканы қызмет атқарып келеді.

Халықаралық қызмет

Шығыстану факультеті Шығыс елдерінің ірі университеттерімен, ғылыми және оқу орталықтарымен, Қазақстандағы Шығыс елдерінің халықаралық қорларымен және дипломатиялық өкілдіктерімен тығыз қарым- қатынас орнатқан.Бүгінігі күнге дейін Шығыс елдерінің жетекші 15 университеттерімен ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды.

Сонымен қатар, халықаралық бағдарламалар мен жобалар шеңберінде студенттер мен оқытушылардың шетелдік стажировкалары жүзеге асырылады: -Араб елдері: Сауд «Arabic for All» ұйымының халықаралық семинары, әл-Бабтин халықаралық қоры; «Әл-Вакф әл-Ислами» қайырымдылық қоры (Сауд Аравия корольдігі). -Үндістан: ISSR ( мәдени байланыстар бойынша үнді кеңесі) бағдарламасы, ITEC (халықаралық техника-экономикалық ынтымақтастық) бағдарламасы; -Қытай ШЫҰ/ ШОС (Шанхай ынтымақтастық ұйымы) бағдарламасы; -Корея: POSKO TJ Park Foundation халықаралық ұымы; Korea Foundation қоры; Кореяның KOIC; халықаралық -ынтымақстастық агенттігі. -Түркия: TIKA.түркі халықтарының ынтымақтастығы мен даму агенттігі.

Факультетте елшілік өкілдерімен, шетелдік ұйымдармен және Шығыс елдерінен келген әр түрлі делегациялармен жиі кездесу өтіп тұрады. Факультет Шығыс елдерінің елшіліктері мен мәдени орталықтары ұйымдастырған әр түрлі мәдени шараларға белсенді түрде қатысып тұрады.

Студенттер мен оқытушылар Шетелдік Шығыстың мынадай белді университетттерінде стажировка өтеді:

1. Жапония: Цукуба университеті, Сайтама университеті, Итикава қаласындағы шет тілдері институты, Мирзухо университеті, Асахи университеті, Жапон тілін оқытудың халықаралық орталығы (Кансай қ.), Хиросима университеті, Жапон тілін оқытудың халықаралық орталығы (Урава қ.), Киото университеті.

2. Араб елдері: «Нил» араб тілі орталығы (Каир қ.), Каир университеті, Кувейт университеті

3. Қытай: Шанхай финанс-экономикалық университеті, Синьцзян университеті, Орталық экономика және бизнес университеті (Пекин), Қытай мұнай және газ университеті, Пекин технологиялық университеті, Ланьчжоу университеті, Пекин тіл және мәдениет университеті, Пекин шет тілдері университеті , Тяньцзин университеті, Циньхуан университеті, Нанкин университеті, Сычуан университеті.

4. Индия: Хинди тілі орталық институты (Дели)

5. Иран: Тегеран университеті

6. Корея Республикасы: Пайчай университеті, Корей тіл институты (Сеул), Хангук университеті, Ихва университеті, Каннам университеті, Пусан университеті

7. Түркия: Анкара университеті

Шығыстану факультетінде сабақ беретін шетелдік мамандар:

-Suzuki Eri – Japan Foundation, Токио, Жапония

-Hussein Navin - Университет Ардавиль, Иран

-Abdelaziz El-Huli –al-Azhar университет, Каир, Египет

-Chan Beng Sun –Ханъянг университеті, Сеул, Корея Республикасы

-Meyng Sun Ok - Ханъянг университеті, Сеул, Корея Республикасы

Кафедралар

Арабтану және ирантану кафедрасы

Ирантанушы және арабтанушы оқытушылардың негізгі ғылыми бағыты – Иран, Араб елдерінің тарихы мен мәдениеті, әдебиеті мен тілінің қазақ елімен байланыстары. Кафедра ұстаздары ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізумен қатар халықаралық, республикалық, ғылыми-теориялық конференцияларға қатысады, баяндамалар жасайды. Республикалық ғылыми жобаларға қатысып, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізеді.

Ирантану және үндітану кафедрасы Қазақстан мен ТМД елдерінің ғылыми орталықтары және университеттерімен ғылыми байланыста: Ташкент Мемлекеттік университеті, Өзбекстан Республикасы ғылым академиясының шығыстану институты, Л.И. Гумилев атындағы Евразия ұлттық университеті, ҚР ғылым академиясының шығыстану институты, М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің Азия және Африка елдері тарихы институты, Қарақалпақ ҒА жанындағы тарих институты.

Кафедра профессоры Ө.Күмісбаев әрдайым ғылыми, публицистикалық, танымдық мақалалар жазады. Ғылыми-зерттеу мақалалары әдебиетші, тілші, тарихшы, шығыстанушыларға игі ықпалын тигізіп, жақсы бағаланып, ғылыми жинақтарға енген. Профессор, шығыстанушы ақын Ө.Күмісбаевтың шығармалар жинағы кітап болып, «Иранбақтың бұлбұлдары», «Иран әдебиеті», «Шәкәрімтану мәселелері» атты 3 томдық кітапта, «Шәкәрімтану» энциклопедиясында, «Қазақ әдебиетінің тарихы» 10 томдығында жарық көрді. Хорезмидің «Мухаббатнамасындағы» парсы тілінде жазылған лирикалық хаттарды тұңғыш рет қазақ тіліне аударды. Ө.Күмісбаевтың ғылыми еңбектері, кітаптары, монографиялары үшін 2000 жылы Қазақстан Білім және Ғылым Министрлігінен «Білім беру ісінің үздігі» атағы, 2008 жылы Ахмет Байтұрсынов медалі мен «Саңлақ автор» деген атақ берілді.

Кафедра меңгерушісі Жумадилова Ғайни «Қазақстанның мәдени мұралары» бағдарламасы бойынша Орталық музейдің ежелгі деректер мен қолжазбалар бөлімінің ғылыми жобасында жұмыс істеді. Аға оқытушы Құдайбергенова Г.Қ. «Шәкәрім және парсы әдебиеті» тақырыбы аясында ғылыми ізденіс үстінде. Жақында «Грамматика персидского языка» оқулығы жарыққа шығады. Аға оқытушы Боранбаева А.Ж. «Иран филологиясына кіріспе» атты лекциялар жинағын жазды. А.Боранбаева парсы тілінің әртүрлі мәселелері бойынша мақалалар топтамасын жарыққа шығарды. Кафедраның аға оқытушысы Ф.Ахметова 2007-2008 оқу жылында Иран Ислам Республикасының Елшілігі жанындағы Мәдени орталықтың жолдамасымен Тегеран университетіне екі айлық білімін көтеру курсына қатысты. Ф.Ахметова «Қазіргі Қазақстан мен Иранның қатынастары» деп аталатын ғылыми тақырып бағытында жұмыс істеп жүр. Т.Н. Махмутов пен Е.Қ. Қасабекова парсы әдебиетінің қазіргі даму кезеңдері мен Иран тарихының қалыптасу алғышарттары тақырыбында зерттеулер жүргізуде. Аға оқытушы З.Искакованың ғылыми ізденіс шеңбері: түрік-үнді тілдерінің байланысы, хинди тілін оқыту әдістемесі, хинди тілі мен әдебиеті және Үндістандағы гендерлік мәселелер. Мынандай оқу құралдары: «Древнеиндийская мифология и истоки индийских религий», «Введение в индийскую филологию», «Методика преподавания языка хинди», «Индийская литература: древность и современность», сондай-ақ 20-дан астам ғылыми мақалалары жарық көрген.

Филос.ғ.к., аға оқытушы Д.М. Кокеева мен т.ғ.к., аға оқытушы Д. Таубалдиева, кафедра докторанты К. Габдуллин, С.Н. Досова шығыс философиясы, мәдениеті, діні, тарихы мен саясаты, экономикасы тақырыбы төңірегінде ғылыми зерттеулер жасау үстінде.

Қытайтану кафедрасы

Қытайтану кафедрасы – білікті мамандар шоғырланған, оқу-тәрбие үдерісі мен ғылыми-зерттеу жұмысы жақсы жолға қойылған, қызықты әрі шығармашылыққа толы студенттік өмірі бар қазақстан шығыстануының басты орталығы. Кафедраның қызметі – жоғары санаттағы, терең теориялық білімді меңгерген, Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы достық қарым-қатынасты дамыту барысында қытай тілінен, тарихы мен мәдениетінен, саясаты мен экономикасынан жоғары деңгейде білім көрсете білетін кәсіби мамандарды даярлауға бағытталған.

Қытайтану кафедрасы төмендегідей мамандықтарды дайындайды: -«5В020900-Шығыстану» -«5В020700-Аударма ісі (қыт.тілі) -«5В021000-Шетел фидологиясы»

Шығыстанушы ( қытайтанушы ) - бұл маман, кем дегенде шығыстың бір тілін, бірнеше батыс тілдерін, ауызша және жазбаша аударманың дағдыларын игерген, оқитын аймақтың дінін, доктринасын, құқығын, әдебиетін, дәстүрлі мәдениетін толық және жан-жақты меңгерген маман иесі.

«Аударма ісі (қытай тілі)» «Аударма ісі мамандығы» студенттерге барлық салалардағы ауызша және жазбаша аударманың аудару шеберлігің және аудару дағдыларын жан-жақты жетік меңгеруге септігін тигізеді. Сонымен қатар, студенттер жоғары білімді, әрі кәсіби мамандардан дәріс алып, аударма саласындағы білімдерін одан әрі кеңейтіп, аудару әдістерінің қазіргі заман сай талаптарын үйренеді. Бұл мамандықта оқитын студенттерде студенттердің алмасу бағдарламасы арқылы Қытайдың университетінде тілдік тәжірибеден өтеді. Бұл тәжірибеде студенттер ауызша аудару әдісін, тыңдап түсіну дағдысын меңгереді.

«Шетел филологиясы (қытай тілі)» «Шетел филологиясы» Кафедра қызметінің негізгі бағыты еліміздің жаңа әлеуметтік-экономикалық жағдайына аса қажетті мамандарды халықаралық деңгейде дайындауға бағытталған. Шетел филологиясы мамандығының студенттері екі шетел тілін меңгеріп ғана қоймай, тілдерді оқыту теориясын жете меңгеріп, әлеуметтік өмірдің әр саласында қолданып, тәжірибе жасай алады.

Корейтану және жапонтану кафедрасы

Кафедраның профессорлық-оқытушылар құрамының ғылыми зерттеу жұмысы оқу үдерісімен тікелей байланысты, яғни оқу барысы, ғылым мен тәжірибенің тығыз қарым-қатынаста болуын қамтамасыз етіп, корей, жапон тіл білімі мамандарын даярлауда жоғары сапаға қол жеткізуге, профессорлық-оқытушылар құрамының кәсіби біліктілігін көтеруге бағытталған.

Ғылыми-зерттеу жұмысының негізгі міндеттері:

- корей және жапон тіл білімі ғылымдарының өзекті мәселелеріне зерттеу жүргізу;

- жоғарғы оқу орындары педагогикасы мәселелерін зерттеуді ұйымдастыру;

- келешектегі ізденіс зерттеулерін жүзеге асыру;

- оқу үдерісін ғылым мен тәжірибенің заманауи жетістіктерімен байыту;

- оқу үдерісінің тиімділігі мен студенттерді оқыту сапасын көтеру;

- студенттердің ғылыми шығармашылығын дамытып, оларды зерттеу жұмыстарына машықтандыру;

- аяқталған ғылыми зерттеулерді оқу үдерісіне енгізу;

- ғылыми қызметкерлердің кәсіби біліктілігін жетілдіру мен көтеру.

Кафедра оқытушылары халықаралық, республикалық және университетаралық дәрежедегі ғылыми конференциялар, жобалар, бағдарламалар мен зерттемелерге қатыса отырып, ғылыми зерттеу жұмыстарымен белсенді айналысады. Кафедра меңгерушісі т.ғ.к., доцент Балақаева Л.Т. жапон тарихының жаңа және қазіргі кезеңінің мәселелері аясында зерттеу жұмыстарымен айналысуда. Т.ғ.к. Ашинова Ж.Е. қазіргі кезеңдегі жапон сыртқы саясатының бағыттарын зерттеуде. Т.ғ.д. Ким Г.Н. депортациялау тарихы, Кореяның тарихы сияқты зерттеу аясы кең мәселелермен айналысады. Т.ғ.к. Алимбаева Ж.Н. корей мәдениетінің тарихи өзгерістері мәселелерін зерттейді. Т.ғ.к. Чан Бенг Сунн Қазақстан Республикасы мен Корея Республикасының арасындағы мемлекетаралық қарым- қатынастардың даму мәселелерін зерттеумен айналысады. Кафедраның қалған оқытушылары үш сатылы білім беру аясында еңбек етуде: бакалавриат – магистратура – Ph(D).

Жыл сайын кафедра оқытушылары халықаралық жапон қоры мен Жапонияның Білім және Ғылым Министрлігінің гранты бойынша тілдік тәжірибеге жіберіледі. Бұл әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мен Жапонияның алдыңғы қатарлы университеттері арасында жасалған келісімдер арқылы жүзеге асырылады. Тілдік тәжірибеден өту барысында оқытушылар Жапония университеттері мен ірі халықаралық тілдік орталықтарда жапон тілі бойынша кәсіптік біліктілігін шындайды, сондай-ақ ғылыми зерттеу тақырыбы бойынша деректер жинаумен айналысады. Тілдік тәжірибенің аяқталысымен сертификаттар беріледі. Кафедраның профессорлық-оқытушылар құрамы түрлі (университетаралық, республикалық, халықаралық) дәрежедегі ғылыми конференцияларға қатысады.

Түркітану және үндітану кафедрасы

Студенттерді дайындау келесі бағыттарда жүргізіледі:

Бакалавриат

050209-Шығыстану

Академиялық деңгей және квалификация: шығыстанушы-филолог, шығыс тілдері мен әдебиеттерінің оқытушысы, аудармашы-референт мамандықтары бойынша шығыстану бакалавры; шығыстанушы тарихшы, тарих оқытушысы, аудармашы-референт.

050207- Аударма ісі

Академиялық деңгей және квалификация: аударма ісі бакалавры.

050210- Шет тілдер филологиясы

Академиялық деңгей және квалификация: шет тілдер филологиясының бакалавры.

5В021200 – Түркітану

Академиялық деңгей және квалификация: түркітану бакалавры.

Магистратура

6N0209-Шығыстану

Академиялық деңгей және квалификация: шығыстану магистрі.

6N0505-Аймақтану

Академиялық деңгей және квалификация: аймақтану магистрі.

6N0207-Аударма ісі

Академиялық деңгей және квалификация: аударма ісі магистрі.

PhD

6D020900 - Востоковедение

6D021200 - Тюркология

Бүгінгі жағдайы

Бүгінгі шығыстану факультеті - құрамында жоғары білікті педагог мамандар қызмет ететін, оқу тәрбие- жұмыстары мен ғылыми зерттеулері қызықты да шығармашылықпен жүргізілетін, студенттер өмірі қайнап тұрған қазақстандық танымал ориенталистика орталығы. Факультеттің серіктестерінің қатарында Қазақстандағы Шығыс елдерінің елшіліктері, сондай-ақ факультет оқытушылары мен студенттері тілдік және ғылыми тәжірибеден өтетін Қытайдың, Кореяның, Түркияның, Иранның, Үндістанның, Жапонияның, Египеттің және т.б. елдердің ірі университеттерін айтуға болады. Шығыс елдерінің елшіліктері шығыстану факультетіне үлкен көмегін көрсетіп келеді. Оқу құралдары мен көркем әдебиеттерден басқа, факультеттің тіл кабинеттерін қажетті құралдармен аудио және бейне жабдықтармен, компьютерлермен, тілін үйренетін елдің хабарын тарататын спутниктік құрылғысы бар телевизорлармен жабдықталған. Факультетте 2 мультимедиялық, 3 компьютерлік сынып және 2 лингофон кабинеті жұмыс істейді, бұл бөлмелерде өткізілетін сабақтар шығыс тілін үйрену деңгейін айтарлықтай көтереді. Интернет, заманауи білім беретін технология, тілдік аудио-бейнекурстар шығыстану факультетінің оқу үдерісінің ажырамас бөлігі саналады. Шығыстанушы саласы бойынша зерттеулер мен білім беруді компьютерлендіру қазақстандық шығыстану ғылымын дамытудың маңызды стратегиялық мақсаты болып табылады.