Шөлмасақ

Шөлмасақ (Eremostahys) – еріндігүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Қазақстанда шөлді, таулы аймақтардың құмды, тасты, тастақты, сарыбалшықты жерлерінде өсетін 23 түрі кездеседі. Олардың биіктігі 10 – 120 см, сабағы тік, түкті, кейде түгі қалың болады. Түйнек тамырлы. Жапырақтары қауырсын ойықты, тілікті немесе бүтін. Гүлдері қанық сары, ақшылдау, қошқыл күлгін түсті, олар күлтебас немесе масақ гүлшоғырын құрайды. Тостағанша жапырақшалары түтікқоңырауша немесе шанақ тәрізді, 5 тісті. Аталығы төртеу. Күлтесінің жоғ. ерні тар, көпшілік түрінде олар іш жағынан шеттері түктермен көмкерілген, төм. ерні үш қалақты. Мамыр – тамыз айларында гүлдеп, жемістенеді. Жемісі – төрт бөлікті жаңғақша. Кейбір түрлерінің тұқымында май болады. Шөлмасақтың кепкеннен кейінгі құрғақ гүлдерінен букет жасайды. Шөлмасақтың 1 түрі – Зинаида Шөлмасақғы (Е. zenaіdae) өте сирек кездесетін өсімдік, жылдан жылға таралу аймағы азаюда, сондықтан қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.

Дереккөздер

• «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
• Красная книга Казахстана, ч. 2, А.-А., 1881.