Ылғал сыйымдылығы
Ылғал сыйымдылығы – тау жыныстарының белгілі мөлшерде су сіңіру және суды өз бойында сақтап қалу қабілеті. Ылғал сыйымдылығы салмақтық немесе көлемдік бірліктермен сипатталады. Сіңген судың түріне қарай ылғал сыйымдылығы толық, капиллярлық (абсолют), ең жоғары молекулалық, ең жоғары гигроскоптық болып бөлінеді. Толық ылғал сыйымдылығы – тау жыныстарының барлық кеуектерін, жарықтарын, қуыстарын толтырған судың ақпай тұрған кездегі салмақтық немесе көлемдік шамасы. Бұл нақты жер асты сулы қабатын түзеді. Капиллярлық ылғал сыйымдылығы – тау жыныстарының капиллярлы аралықтарында еркін ағу жағдайында сақталған су мөлшері. Ең жоғары молекулалық ылғал сыйымдылығы – тау жыныстары қуыстарындағы ауырлық күшінің қалыпты үдеуі 70000 еседей артқан кезде немесе капиллярлық сулардың көтерілу биіктігінен жоғарырақ келген топырақ қабатынан су еркін ағып өткеннен кейін сақталған су мөлшері. Оның шамасы молекулалық тартылысқа байланысты. Ең жоғары гигроскоптық ылғал сыйымдылығы 105 – 110С-қа дейін қыздырылған тау жыныстарының ауадан өз бойына жұтып сақтайтын су мөлшері. Тау жыныстары ылғал сыйыстырушы (саз, шымтезек, т.б.), ылғалды баяу сыйыстырушы (ұсақ түйірлі құм, ірі түйірлі мергель, бор, т.б.), ылғал сыйыстырмас (малтатас, қиыршықтас, ірі түйірлі құм, әктас, т.б.) болып бөлінеді.
Сілтемелер
өңдеуҚазақ энциклопедиясы, 9 т.
| Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |