Ықылас Дүкенұлы атындағы музыкалық аспаптар мұражайы
Ықылас Дүкенұлы атындағы ұлттық музыкалық аспаптар мұражайы – XX ғасырдың 80–ші жылдары құрылған. Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енген сәулет өнері ескерткіші.
| Ықылас Дүкенұлы атындағы музыкалық аспаптар мұражайы | |
 | |
| Жалпы мәлімет | |
|---|---|
| Статусы |
Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші |
| Түрі |
мәдениет мекемесі |
| Сәулет стилі |
қала құрылысы және сәулет |
| Мекен жайы |
Алматы қаласы |
| Ашылған уақыты |
1980 жылы |
| Жөнделген уақыты | |
| Дизайны мен құрылымы | |
| Сәулетшісі |
А.П. Зенков |
| Картада орналасуы | |
|
| |
Координаттар: 43°15′33″ с. е. 76°57′24″ ш. б. / 43.25917° с. е. 76.95667° ш. б. (G) (O) (Я)
Орналасқан жері
өңдеуАлматы қаласы, Зенков көшесі, 24.
Кезеңі, авторы
өңдеу1908 жыл; сәулетшісі А.П. Зенков.
Тарихи деректер
өңдеуБастапқы кездерде, 1908 жылы мұражай әскери үй ішінде орналастырылған болатын. Алдыңғы кезеңдерде, бұл ғимаратты Түркістан генерал–губернаторлығы мерекелік шараларды өткізу үшін қолданысқа түсірген болатын. 1981 жылы 24 сәуірде мұражай көрсетілімге ашылды. Сол уақытта мұражайға облыс пен жеке адамдар қолынан жиналған 300–ден астам экспонаттар орналастырылып, тіркелген. Осы экспонаттарды ертеректе мұражай қызметкерлері жинақтап, сақтаған. Кейін келе, 1990 жылы 11 наурызда мұражай XIX-XX ғасырларда өмір сүрген қазақ халқының атақты күйші – қобызшысы, сонымен қатар композитор болған, қылқобызда ойнау шебері Ықылас Дүкенұлы атына өзгертілген.
Мұражай мұрағаты
өңдеуМұражай қабырғасында, қазіргі таңда 2000-ға жуық аспап бар, соның 500–ге жуық данасы көрме залында орналастырылған. Мұражай сазсырнай, даңғыра, жетіген, шаңқобыз сияқты қазақ халқының көне замандардан бері келе жатқан ұлттық аспаптарын жинақтап, оларды көпшілікке насихаттау мақсатымен құрылған. Мұражайға алғаш дабыл аспабы тіркелген болатын. Ұлттық құндылықтар жинақталып, сақталған шаңырақ астында, шетел және түрік тілдес мемлекеттер мен ұлттардың 70–тен астам музыкалық аспаптарына да орын бөлініп алынған. Сондай–ақ, қазақтардың әнші - күйшілері қолданған аспаптар мемориалды-ескерткіш бөлімінде сақталуда.
Сонымен қатар, алғашқы аспаптардың бірі Абайдың 3 ішекті домбырасы болатын. Осыдан кейін мұражай қорына басқа аспаптар жинақтала бастады. Қазақтың дәстүрлі музыкалық аспаптары: ұрмалы, үрлемелі, шертпелі, шулы, ішекті, ыспалы деп бірнеше түрге бөлініп, аталған музыкалық аспаптарының барлығы дерлік жинақталған.
Мұражайда Жамбыл Жабаев, Махамбет Өтемісұлы, Дина сияқты басқа да атақты әншілер мен күйшілердің домбыраларын көруге болады. Сонымен қатар, ьұражайда музыкалық аспаптардан бөлек атақты ғалым-зерттеушілердің және жазушылардың саздан жасалған ұлттық музыкалық аспаптар жайында жазған көптеген еңбектерін көруге болады. Олардың қатарында Шоқан Уәлихановтың, Потаниннің мен Паласстың кітаптары бар.
Ғимарат сипаты
өңдеуҒимарат – "ропетов стилі" ретінде танымал жаңа орыс стилінде орындалған көне ағаш сәулет өнерінің ерекше үлгісі.
Мұнара түріндегі төртжақты шатыр төбесінде одан кішірек төртжақты шатырмен жабылған кішігірім шолу алаңы орналасқан. Терезе жақтаулары, маңдайшалар, үлкен есікалды қалқасы, есік жақтаулары және басқа да бөлшектері көз тартарлық ағаш оюлармен молынан безендірілген. Кеңестік заманда оларға үйлесімді қазақ ою элементтері қосылған болатын.
2012-2013 жылдары музей ғимаратында кең ауқымды қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді. Жұмыстар кезінде мамандар ғимараттың түпнұсқалық түрін сақтап қалуға барынша тырысты, ал мұражайдың ішкі келбеті түбегейлі өзгерді, нәтижесінде музей еңжоғары технологиялы мәдени институттар қатарына енді.[1]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9