Эксперименттік психология

Эксперименттік психология (лат. experimentum - тәжірибе, сынау) — эксперименттік әдістерді қолдану арқылы психикалық құбылыстарды зерттеудің әр қилы түрлерінің жалпы белгіленуі. Эксперименттік психологияның негізін неміс ғалымы В.Вундг (1832-1920) қалаған. Ол психологияны эксперимент арқылы зерттеуге арналған лаборатория ашты (1879). Орыс психологі Н. Ланге (1858-1921) зейін мен қабылдауға зерттеу жүргізді. Француз психологі А. Бине (1857-1911) алғаш рет ойлау гіроцесіне тәжірибе жасады. Осы зерттеулердің нәтижелері психологтардың 1 дүниежүзілік конгресінде (Париж, 1889) талқыланды. XX ғ. басында орыс психологі Г. И. Челпанов (1862-1936) психологиялық лаборатория ұйымдастырды. Психикалық құбылыстардың физиологиялық негіздерін ашуда академик И. П. Павлов (1849-1936) шартты рефлекстер әдісін анықтап берді. Осы әдіс арқылы академик Н. И. Красногорский (1882-1961) балалардың жоғарғы жүйке қызметінің даму жолдарының, ал А. Г. Иванов-Смоленский адамдардың бірінші және екінші сигнал жүйелерінің қызметін зерттеді. Психикалық процестердің пайда болу шапшаңдығын хроноскоппен, тері түйсігінің сезгіштігін эстезиометрмен, зейіннің көлемін тахистоскоппен, естуді аудиометрмен, ал бұлшық еттердің жұмысын эргографпен өлшейді. Эксперименттің екінші түрі — "табиғи экcпepимeнт". "Табиғи эксперимент" әдістемесін орыс психологі А. Ф. Лазурский (1874-1917) жасады. "Табиғи экспериментте" оны жүргізуші өзіне керек құбылысты табиғи жағдайда өзі қалыптастырып отырады.