Эпидпаротит

Эпидпаротит Мысқыл – көбіне шықшыт бездерінің, басқа бездердің және орталық нерв жүйесінің зақымдануымен сипатталатын жұқпалы ауру. Мысқылды аурулардың «дербес нозологиялық түрі» деп ғалымдар арасында бірінші бөлген Гиппократ . Қоздырғышы - фильтрленуші вирус. Ол сыртқы ортаға төзімсіз, жоғары температураға, ультракүльгін сәулелердің әсеріне шыдамсыз, дезерітінділерден тез өледі. Эпидемиологиясы: Таралу жолы – ауа – тамшылы жол, және эпидпаротит адамның сілекейі шашыраған ыдыс- аяқ, ойыншықтар және басқа заттар арқылы жұғады. Сезімталдық – 5-12 жас аралығы. Маусымдылық - қыс және көктем. Патогенезі.Қоздырғыш шырышты қабықтарға түсіп, көбейеді де қан арқылы (вирусемия) барлық ағзаға тарайды. Вирустың ерекшелігі - ол лимфа және жүйке жүйесіне жақын жүреді. Сондықтан, орталық нерв жүйесін және лимфа бездерді (шықшыт, жынысты, асқазан асты, кеуде т.б. бездерді) таңдап зақымдайды. Вирус зақымдаған мүшелерде көбейіп, олардың қабыну процестерін қоздырады. Аурудың клиникалық көріністері бірінші күні бірден немесе біртіндеп пайда болады. 8-9 күндері адам ағзасында антидене титрі керекті мөлшерде пайда болып, қабыну процессі төмендей бастайды. Осыған байланысты адам сауыға бастайды. Аурудан кейін тұрақты иммунитет пайда болады. Клиникалық көріністері. Жасырын кезеңі 11-21 күн. Ауру кенеттен басталады. Біріншіден уытталу белгілері пайда болады, олар: дене қызуы 38-39° дейін көтеріледі, баланың үйқысы бұзылады, тәбеті төмендейді, қалтырау, менингеалдық белгілер, бұлшық еттердің ауырсынуы, шықшыт бездері қабынады, стенон өзегінің ісінуі және қызаруы пайда болады. Филатов белгісі пайда болады: пальпация кезінде құлақ сырғалығының алды және арты ауырсынады. Аурудың дер кезеңінде уытталу белгілерінен басқа аурудың негізгі сипаттама белгілері пайда болады: шайнағанда, жұтынғанда – ауырсыну сезім. Әуелі бір жағы қабынады, кейде екі жағы да қабынуы мүмкін. Қабынған без ауырсынады, қатты иленген қамыр тәріздес, ісінгеннен - құлақтын алдындағы және артындағы шұңқырды толтырады, осыған байланысты ауруды «доңызша» деп атағанды естуге болады, ісік үстіндегі тері қатайған, түсі өзгеріссіз, евстахий түтігі және құлақ өзегі басылуына байланысты бала дұрыс естімейді, құлағында шу пайда болады. Ісіну процессі 8-10 күні мүлде жойылады. Тіл асты сілекей безі қабынғанда (сублингвит) – тіл асты ісінеді, тіл үстінде – ақ жақпа пайда болады. Кейбір жағдайларда жақ асты безі қабынады (субмаксиллит). Осы кезде жақ астында қатты иленген қамыр тәріздес ісік пайда болады.

Алдын алу: шаралардың бірі белсенді иммунизация. Ол « Тримовакс» вакцинасымен бала 12 айға толғанда өткізіледі.

Ауру баланы 9 күнге оңашалау керек. Күнделік және қортынды залалсыздандыру өткізілмейді; тек бөлмені желдетіп тұру, дезерітінді қосып бөлменің ылғалды жинауын өткізу, маскілі тәртіп сақтау керек. Тығыз қарым – қатынаста болған адамдарды анықтау, карантин 21 күнге салынады, 11-21 күндері күнделік бақылау өткізіледі (термометрия, шықшыт бездерді тексеру, уытталу белгілерді анықтау, ауыз қуысының шырышты қабықтарын тексеру). Күтім. Сілекей бездерінің секрециясы төмендеуіне байланысты ауыз қуысының күтімі өткізіледі. Панкреатит дамуында мейіркеш науқастың төсек тәртібін және диетасын сақтауын тексеріп тұруы абзал. Орхит кезінде бала арқасында жату тиіс және мейіркеш суспензорий кию және төсек тәртібін сақтау бойынша бақылау өткізеді.