Ягала сарқырамасы
Ягала сарқырамасы (эст. Jägala juga) — Эстониядағы өзі аттас өзендегі сарқырама, Таллиннен шығысқа қарай 25 шақырым жерде. Кооги ауылының жанында (Харьюмаа уезі) орналасқан.[1]
| Ягала эст. Jägala juga | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Биіктігі | 8 м |
| Ені | 50 м |
| Орналасуы | |
| 59°26′59″ с. е. 25°10′43″ ш. б. / 59.4498° с. е. 25.1785° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 59°26′59″ с. е. 25°10′43″ ш. б. / 59.4498° с. е. 25.1785° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Эстония |
| Аймақ | Харьюмаа |
| Өзен | Ягала |
 Ягала Ортаққорда | |
Сипаттама
өңдеуСарқыраманың биіктігі шамамен 8 метр, ені 50 метр. Бұл елдегі ең үлкен сарқырамалардың бірі. Сарқыраманың астында оның бүкіл ені бойынша жүруге болатын жиек бар, сондықтан сарқыраманы жазда да, қыста да көруге болады.
Сарқырама тереңдігі шамамен 12-14 метр, ұзындығы 300 метр болатын алқапты құрайды. Жыл сайын аңғар өзеннің қайнар көзіне қарай ұлғаяды, бұл табиғи процесс. Жыл сайын сарқыраманың шеттері 3 сантиметрге бұзылады.[2][3]
Төңірегі
өңдеуСарқырама Фин шығанағынан төрт шақырым жерде орналасқан, онда Ягала өзені ағып жатыр. Дәл осы жерде, сарқырамасының жанында, XIII ғасырда Эстониядағы алғашқы су диірмені салынған.
Ягала сарқырамасынан аз ғана қашықтықта атақты «Сталкер» (режиссері А.А.Тарковский) фильмінің түсірілімі өткен су электр станциясы бар. "Сталкерден басқа мұнда "Мәңгіліктің соңы" фантастикалық фильмі де түсірілген. Қазір су электр станциясы қалпына келтіріліп, қайтадан жұмыс істейді.
Өзеннің төменгі ағысында, сарқырамадан біршама қашықтықта шоңғалдар кездеседі, одан да алыс, өзеннің оң жағалауында Эстониядағы ең ірі қалалардың бірі болып табылатын және шамамен 3,5 гектар аумақты алып жатқан ежелгі эстов – Йыэсуу қалашығы орналасқан.
Сарқырамадан сағаға дейін Эстониядағы албырт мен форельге толы ең бай балық аулау орындары бар.[4][5][6][7]
Ерекшелігі
өңдеуТөмен қарай ағып жатқан ағынның суы тез жүреді. Олар әктас жыныстарын белсенді түрде эрозияға ұшыратады. Осыған байланысты өзен арнасы біртіндеп бастапқы бағытқа қарай жылжып, ұзындығы 300 метрге жуық аңғар жасайды. Сонымен қатар, Ягала сарқырамасының ені аз өзгерген және бір белгіде қалуда – 50 метр. Батпақтар суға қоңыр реңк береді. Бірақ бұл су қоймасындағы су нашар дегенді білдірмейді.
Жазда өзен біршама таяздайды, сондықтан сарқыраманың көлемі тарылады. Көктемде, өзен еріген қар мен жаңбыр суына толып сол кезде сарқырама екі есе кең және молырақ болады. Қыста, керісінше, судың барлығы дерлік қатып, салбырап тұрған мұз айдындарын құрайды.
Сарқыраманың үстіндегі өзеннің тереңдігі өте таяз, жазда туристер оны тобықтан кешіп өтеді. Бұл жер бір кездері "ат соқпағы" деген атаумен өткел ретінде пайдаланылған. Қатты әктас қабаттарының астында саз жұмсақ құмтас бар, ол жоғарғы қабатқа қарағанда едәуір тез бұзылып, су ағындарымен жасырылған үңгірді құрайды.
1959 жылдан бастап Ягала сарқырамасы Эстонияның қорғалатын табиғи орны болып табылады.[8][9][10][11]
Галарея
өңдеу |
 |
 |
 |
 |
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Водопад Ягала https://www.tourister.ru/world/europe/estonia/city/koogi/waterfall/24100
- ↑ ВОДОПАД ЯГАЛА (JÄGALA JUGA) https://rutraveller.ru/place/8715
- ↑ Что из себя представляет водопад Ягала https://www.sputnik8.com/ru/tallinn/sights/vodopad-yagala/info
- ↑ Водопад Ягала, Эстония: фото, местоположение, описание https://1ku.ru/puteshestviya-i-otdyx/8733-vodopad-yagala-estoniya-foto-mestopolozhenie-opisanie/ Мұрағатталған 25 мамырдың 2023 жылы.
- ↑ Водопад Ягала Источник: https://tepler.ru/estonia/tallin/vodopad-yagala.html
- ↑ Водопад Ягала (Jägala juga) http://www.vodopads.ru/blog/vodopad_jagala_jagala_juga/2012-10-31-46
- ↑ Балтийская Ниагара – янтарный водопад Ягала https://set-travel.com/ru/europe/843-baltijskaya-niagara-yantarnyj-vodopad-yagala
- ↑ Водопад Ягала, Эстония: фото, местоположение, описание https://yandex.kz/turbo/fb.ru/s/article/410327/vodopad-yagala-estoniya-foto-mestopolojenie-opisanie
- ↑ Водопад Ягала http://towntravel.ru/estoniya/vodopad-yagala.html
- ↑ Водопад Ягала https://discoveric.ru/mesta/estoniya/tallin/vodopad-yagala
- ↑ Водопад Ягала — место, которое нужно посетить любителям природы Источник: https://waterfal.ru/vodopad-yagala