Якоб Хендрик Вант-Гофф

Голландия химигі. 1871 жылы Делфт қаласында Политехникалық мектепті бітірген. Лейден және Бонн (Ф.А. Кекуледе) университетерінде, Париждің жоғары медициналық мектебінде (Ш.А. Вюрце) және Утрехт университетінде (1874 жылдан философия докторы) білімін жетілдірген. 1876 жылдан Утрехттегі Ветеринария мектебінің оқытушысы, 1878-1896 жылдары Амстердам университетінің, 1896-1911 жылдары Берлин университетінің профессоры.
Физикалық химия мен стереохимияның негізін салушылардың бірі.
Органикалық қосылыстардың оптикалық изометриясының түрлі көріністерін қарастырып Ж.А. Ле Белмен бір уақытта одан тәуесіз (1874), бүгінгі стереохимияның негізгі - органикалық қосылыстар молекуласындағы атомдардың кеңістіктік орналасу теориясының басты қағидаларын тұжырымдаған.
Көміртегі атомының ынтықтылық бірліктері тетраэдрдің бұрыштарына бағытталғандығы жайлы, әртүрлі төрт орынбасушылары бар көміртекті қосылыста екі стереоизомерлері болатыны жайлы және қос байланысы бар жағдайда тетраэдрлер қабырғалары арқылы жалғасатындығы жайлы болжамдар ұсынды. Аллен қосылыстарының изомериясын алдын ала болжаған. Тұжырымдаған ережесі бойынша бірнеше ассиметриялық центрлер бар қосылыстың молекулалық айналымын "ротофор" атты ассиметриялық центрлерінің молекулалық айналымдар үлестерінің алгебралық қосылыс ретінде қарастыруға болады. (Вант-Гоффтың оптикалық аддитивтік принципі)
Реакциялардың кинетикасын және химиялық ынтықтылықты зерттеген (1880 жылдан бастап). Химиялық реакциялардың жіктелуін ұсынды. Температураны 10^о -қа жоғарылатқанда реакцияның жылдамдығы 2-4 есе артатынын анықтаған (Вант-Гофф ережесі).
Химиялық термодинамиканың негізгі теңдеулерінің бірін - тепе-теңдік тұрақтысының температура және жылу эффектісіне тәуелділігін көрсететін изохор теңдеуін, сонымен бірге химиялық ынтықтылықтың тұрақты температурада реакцияның тепе-теңдік тұрақтылығына тәуелділігін көрсететін изотерма теңдеуін шығарған. 1884 жылы "Химиялық динамика очерктері" атты жұмысы жарық көрді. онда химиялық кинетиканың негізгі постулаттары тұжырымдалған. Ең алғагш заттардың реакцияға қабілеттілігін реакцияның жылдамдығының тұрақтылығы көмегімен бағалауды ұсынды, бұл құрылымдық (структуралық химияның негізгі қағидасын (реакциондық қабілеттіліктің) құрылымға тәуелділігін) химиялық кинетика ауқымында сандық жолға ауыстырды. Сұйытылған ерітінділерлің сандық теориясының негізін (1886-1889), ерітілген заттар заттардың газ күйіндегісіне ұқсас екенін және сұйытылған ерітінділерге қарапайым заңдарды (Авогадро заңымен бірге) қолдануға болатындығын көрсету арқылы салған. Осмос қысымының заңын шығарған (Вант-Гофф заңы), 1890 жэылы біркелкі қатты қоспаларға ерітінділер туралы түсініктерін, таратып қатты ерітінділер теориясының негізін салды.

Якоб Хендрик Вант-Гофф
нидер. Henry van 't Hoff
Хенри Вант-Гофф 1904 жылы
Туған күні	30 тамыз 1852 (1852-08-30)
Туған жері	Роттердам, Оңтүстік Голландия провинциясы, Нидерланд
Қайтыс болған күні	1 наурыз 1911 (1911-03-01) (58 жас)
Қайтыс болған жері	Штеглиц, Герман империясы
Азаматтығы
Ғылыми аясы	физикалық химия, органикалық химия
Жұмыс орны	Утрехт ветеринарлық колледжі, Амстердам университеті, Берлин университеті
Альма-матер	Лейден университеті Бонн университеті Париж университеті
Атақты шәкірттері	Эрнст Коген
Марапаттары	Дэви медалі (1893) Корольдік қоғам (1897) Химия саласындағы Нобель сыйлығы (1901)

Бірқатар ғылым академияларына және ғылым қоғамдарына мүше. Петербург ғылым академиясының шетелдік мүше-корресподенті.

Дереккөздер:

С.К Мырзалиева "Химия" (Балаларға арналған энциклопедиялық анықтамалақ Алматы 2012ж.)