Ярослав сүттігені

Ярослав сүттігені (лат. Euphorbia yaroslavii) – сүттіген тұқымдасына жататын өсімдік. Қазақстандық 60 түрдің ішіндегі ең ерекше, сирек кездесетін сүттіген түрі. Іле Алатауының орталық бөлігіндегі шектеулі жергілікті түр, тек Алматы қаласына жақын екі сайда кездеседі. Дала тау адырларындағы сазды беткейлерде, сирек бұта шіліктерінде өседі. Көпжылдық түйнек тәрізді жуандаған жер асты және онша биік емес (20-50 см) жер үсті қалың жапырақты сабағымен. Сабақтың төменгі жапырақтары қабыршақ тәрізді, жоғарылары ірі отырыңқы, жұмыртқа тәрізді, ромб пішінді, көкшіл немесе сәл қызылдау. Сабағы ортасынан асқан соң бұтақтанады, төменгі бұтақтар вегетативті, жоғарылары 3-5 қолтық гүл сағақты, олар өз кезегінде әлі де екі қайтара бұтақтанады. Гүлдері бір үйлі желексіз және тостағанша жапырақшасыз. Тозаңдық гүлдер бір аталықтан тұрады, аналықтары үш ұялы түйіннен. Гүлдің екі типіде гүлге ұқсас гүлшоғырына жиналған. Гүлшоғырының өсіп кеткен орамы кең қоңыраулы бокал құрайды. 4 түкті қалақтарымен және шірнеліктерімен гүлшоғырының осьі циатиімен жалғасып бас жағына аналық гүлді алып шығады. Сүттіген ерте көктемде сәуір-самырда гүлдейді, жемістері (ірі қабысқан үш жаңғақты) маусымда піседі. Барлық бөлігі қою, ақ сүтті шырын бөледі, бұл туыстың атауы осыған байланысты шыққан. Химиялық құрамы және әсер етуі зерттелмеген. Шырын улы болуы мүмкін, себебі өсімдікті сал жемейді. Өте сирек кездесетін түр, Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Әсіресе көктемде және жаз ортасында жапырақтары қызғылт сары түске енгенде сәнді. Қолда өсіргенде гүлдейді және жеміс береді. Алматы ботаника бағында сыналған.

Ярослав сүттігені
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар Сабы: Malpighiales Тұқымдасы: Euphorbiaceae Тегі: Euphorbia Түрі: E. yaroslavii
Екі-есімді атауы
Euphorbia yaroslavii Poljakov
Синонимдері
Tithymalus yaroslavii (Poljakov) Soják Euphorbia jaroslavii Poljakov