Қазақстандағы өзін-өзі өлтіру

Қазақстандағы өзін-өзі өлтіру елдегі табиғи емес өлімнің жалпы себебі және ұзақ мерзімдегі әлеуметтік мәселе болып табылады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының 2011 жылғы есебіне сәйкес, бүкіл әлемдегі өзіне-өзі қол жұмсау нәтижесінде өлім туралы жыл сайын хабарланатын барлық адамдардың ішінен 3,23%-ы[1]. Жасөспірімдер мен жас адамдардың өзіне-өзі қол жұмсауы - Қазақстанның үлкен[2]. Өзін-өзі өлтіру Қазақстандағы барлық өлімдердің 12,2%-ын құрайды.

Статистикасы өңдеу

Елде 15-19 жас аралығындағы қыздар арасында өзіне-өзі қол жұмсаудың ең көп саны тіркелген, ал ұлдар арасында - Қазақстан Ресейден кейінгі екінші орында. ЮНИСЕФ-тің 2009 жылғы есебіне сәйкес 1999 жылдан 2008 жылға дейінгі кезеңде ел жастары арасындағы өзіне-өзі қол жұмсау саны 23%-ға өскен[2].

ҚР Білім және ғылым министрлігі Балаларды қорғау комитетінің басшысы Раиса Петровна Шердің айтуынша, жас адамдар арасында осындай жоғары деңгейде өзіне-өзі қол жұмсаудың бірнеше факторлары бар. Олар:

Қазақстан бойынша жас топтары бойынша өзіне-өзі қол жұмсаудың cаны, 2008 және 2015 жылдар салыстырмасы
Жасы (жылдар) 5-14 15-24 25-34 35-54 55-74 75+ Барлығы
2008 85 896 1012 1395 476 133 4009
2015 43 439 711 1137 428 114 2872
Өзгеріс -49.4% -51.0% -29.7% -18.5% -10.1% -14.3% -28.4%
Дереккөздер: Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы[3][4]
Қазақстан бойынша жас топтары мен жынысы бойынша бөлінген өзіне-өзі қол жұмсау саны, 2008 жыл
Жасы (жылдар) 5–14 15–24 25–34 35–44 45–54 55–64 65–74 75+ Барлығы
Ерлер 66 657 860 656 522 240 143 86 3241
Әйелдер 19 239 152 120 97 52 41 47 768
Барлығы 85 896 1012 776 619 292 184 133 4009
Дереккөздер: Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы[4]

Жастар арасындағы өзін-өзі өлтіру өңдеу

ЮНИСЕФ пен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, Қазақстанда әлем бойынша 15-19 жас аралығындағы адамдар арасындағы өзіне-өзі қол жұмсаудың ең жоғарғы деңгейлердің бірі тіркелген[5]. Қазақстан жасөспірім ұлдар арасында өзіне-өзі қол жұмсау саны бойынша әлемде 2-ші орынды және жасөспірім қыздар арасында өзіне-өзі қол жұмсау саны бойынша 1-ші орынды иеленеді.

ЮНИСЕФ-тің 1700 жасөспірімнің қатысуымен бес қазақстандық қалада жүргізілген зерттеулеріне сәйкес, әлеуметтік, отбасылық мәселелері мен қолдаудың болмауы жасөспірімдер арасындағы өзін-өзі өлтіруінің негізгі себептерінің бірі болып табылады. Зерттеу нәтижелеріне сәйкес, қазақстандық ата-аналар өз балаларымен күніне 20 минут бос уақытын ғана өткізген[6].

Дереккөздер өңдеу

  1. Suicide rate. Тексерілді, 16 қараша 2012.
  2. a b Kazakhstan: Concerns Over Adolescent Suicides. UNHCR. Тексерілді, 16 қараша 2012.
  3. Kazakhstan Suicides by age group 2015.
  4. a b Suicide rates (per 100,000), by gender, Kazakhstan, 1981-2008.. World Health Organization. Тексерілді, 16 қараша 2012.
  5. Kazakhstan and Turkey show highest suicide rates among 15-19 y.o. youth  (ағыл.) (28 September 2014).
  6. Alarming proportions of child and youth suicide in Kazakhstan  (ағыл.) (28 September 2014).