Қазақстан Жоғарғы Соты
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты – Қазақстанның ең жоғары сот органы. Жоғарғы сот төменгі буындағы соттардың азаматтық, қылмыстық, шаруашылық және басқа да сот істері бойынша заңда көрсетілген процесуалды формада олардың қызметтеріне сот қадағалауын жүргізіп, сот практикасы мәселелері бойынша түсінік береді.
| Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты | |
|---|---|
| |
| |
| Жоғарғы сот ғимараты | |
| Жалпы мағлұмат | |
| Мемлекет |  Қазақстан
|
| Оның алдындағы мекеме | Қазақ КСР Жоғарғы соты |
| Штаб-пәтері | Астана қаласы, Қонаев көшесі, 39 |
| Төрағасы | Асламбек Мерғалиев |
| Ресми сайты | |
| sud.gov.kz | |
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 1997 жылғы 6 наурыздағы №3 қаулысына сәйкес "Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабы 1-тармағының нормасымен бекітілетін, қолданылатын құқық - Жоғарғы Соттың нормативтік қаулылары болып табылады дегенді Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты сот практикасында заңнамалық нормалар, оның ішінде Конституция нормаларын қолдану мәселелері бойынша ғана нормативтік қаулылар шығаруға өкілетті деп түсінген жөн".
Тарихы
өңдеу1937 ж. 9 қаңтарда Қазақ КСР Жоғарғы Соты ретінде құрылды.[1] 1993 ж. 28 қаңтарда қабылданған ҚР Конституциясында[2] ҚР-да сот билігі Конституциялық Сотқа, Жоғарғы Сотқа, Жоғары төрелік сотқа және заң бойынша құрылған төменгі тұрған соттарға берілетіндігі белгіленді. Ешқандай өзге орган және өзге тұлға сот билігі функцияларын иеленуге құқығы жоқ.[3] ҚР Президентінің 2001 ж. 22 қаңтардағы Жарлығына[4] сәйкес, ҚР Үкіметінің 2001 ж. 14 сәуірдегі қаулысымен[5] ҚР Әділет министрлігінің Сот қаулыларын орындау жөніндегі комитеті таратылды, атқарушылық құжаттарды орындау жөніндегі функциялары мен өкілеттіктері, сондай-ақ штат саны мен мүлкі ҚР Жоғарғы Соты жанындағы Сот әкімшілігі жөніндегі комитетке және оның облыстардағы, Астана, Алматы қалаларындағы әкімшілеріне берілді.[6]
Судьяға өкiлеттiктер беру тәртiбi
өңдеуЖоғарғы Соттың Төрағасын Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымына негізделген Қазақстан Президентінің ұсынуы бойынша 5 жыл мерзімге Сенат сайлайды.
Жоғарғы Соттың судьяларын Жоғары Сот Кеңесiнiң кепiлдемесiне негiзделген Қазақстан Президентiнiң ұсынуы бойынша Сенат сайлайды.
Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағаларын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы және Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымы бойынша 5 жыл мерзімге Қазақстан Президенті тағайындайды.[7]
Жоғарғы сот төрағалары
өңдеу| № | Суреті | Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары) |
Басқарған уақыты | |
|---|---|---|---|---|
|
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты (1991–) | ||||
| 1 | .svg) |
Тамас Айтмұхаметов (1939 туған) |
1984 | 1993 |
| 2 | |
Михаил Малахов (1946 туған) |
желтоқсан 1993 | 9 сәуір 1996 |
| 3 | |
Мақсұт Нәрікбаев (1940—2015) |
28 маусым 1996 | 28 шілде 2000 |
| 4 | .jpg) |
Қайрат Мәми (1954 туған) |
1 қыркүйек 2000 | 3 сәуір 2009 |
| 5 | |
Мұсабек Әлімбеков (1954 туған) |
3 сәуір 2009 | 15 сәуір 2011 |
| 6 |  |
Бектас Бекназаров (1956 туған) |
15 сәуір 2011 | 16 қазан 2013 |
| 7 | |
Қайрат Мәми (1954 туған) |
16 қазан 2013 | 11 желтоқсан 2017 |
| 8 |  |
Жақып Асанов (1963 туған) |
11 желтоқсан 2017 | 8 желтоқсан 2022[8] |
| 9 | |
Асламбек Мерғалиев (1972 туған) |
8 желтоқсан 2022[9][10] | — |
Құрылымы
өңдеу| Жоғарғы сот төрағасы: Асламбек Мерғалиев | ||||
|---|---|---|---|---|
| Сот алқалары[11] | ||||
| № | Атауы | Судьялар саны | Төрағасы | Тағайындалған уақыты |
| 1 | Азаматтық істер жөніндегі сот алқасы | 20 | Нұрсерік Шәріпов | 31 қаңтар 2022 |
| 2 | Әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы | 9 | Аслан Тукиев | 31 қаңтар 2022 |
| 3 | Қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы | 23 | Нұргүл Рахметуллина | 19 сәуір 2024 |
Дереккөздер
өңдеу- ↑ 1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік мекемелері. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-мәдени құрылысты басқару органы, әкімшілік-саяси органдар мен қүқықтық сот органдары (1937- 1977 жж.), 2-т., 3-6., Алматы, 1992, 146-п.2 Қазақстан Республикасының 1993 ж. 28 қаңтарда қабылданған Конституциясы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993, № 3, 54-бап).
- ↑ 2. Қазақстан Республикасының 1993 ж. 28 қаңтарда қабылданған Конституциясы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993, № 3, 54-бап).
- ↑ 3. 1993-2000 жж. кезеңдегі мемлекеттік органдар туралы мәліметтер:қараңыз-Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдары (1991 ж. 16 желтоқсан - 2001 ж. 1 қаңтар). Анықтамалық. ҚР ПМ. - Алматы: БҮ "Эдельвейс", 2004. 128-132 б. (Құрастырушылардың ескертпелері).
- ↑ 4. "Қазақстан Республикасының құқық қорғау қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" ҚР Президентінің 2001 ж. 22 қаңтардағы 536 Жарлығы (ҚР ПҮАЖ, 2001, № 1-2,2-бап).
- ↑ 5. "Қазақстан Республикасының Әділет министрінің Сот қаулыларын орындау жөніндегі комитетін таратудың кейбір мәселелері" ҚР Үкіметінің 2001 ж. 14 сәуірдегі № 494 қаулысы (ҚР ПҮАЖ, 2001, № 14, 174-бап).
- ↑ Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдары (2001-2005 жж.) Анықтамаламық: Екінші шығарылым./Қазақстан Республикасы Президентінің Мұрағаты. – Жауапты редактор: В.Н. Шепель; Алматы: “Эдельвейс” Баспа үйі: 2007. ISBN 9965-602-37-9
- ↑ Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы
- ↑ Еліміздің сот жүйесі − заң үстемдігінің кепілі (қаз.) (22 шілде 2021).
- ↑ Асламбек Мерғалиев Жоғарғы Соттың Төрағасы болып сайланды (қаз.) (8 желтоқсан 2022).
- ↑ Жоғарғы Сот Төрағалары | Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты.
- ↑ Құрылым