Қазақ құсбегілерінің аушы құсты қолға түсіру тәсілдері

Құсбегі әуелі ұстауға ниет еткен құстың мекенін жіті бақылап тауып,қайда шабыттап,қайда қонақтайтынын біліп алады.Тіпті құстың алып жүрген аңын байқап,әлді-әлсіздігін,алғырлығын шамалайды.Құстың ұшыунан, қанат қағысынан, шаңқылдаған дауысынан оның жасын мөлшерлейді. Осылайша аушы құс ұстауға әрекеттенген құсбегі құс ұстауға әрекеттенген құсбегі құс тіршілігіне ұзақ уақыт зерттеу жүргізеді.Мұнадайда төніректе мылтық атып, айқайлап, оғаш қимылдармен оны шошытып алмауға тырысады.Жас балапандар ата-енесімен бірге ұшып-қонып тынымсыз шаңқылдап жүреді.Ал ересек бүркіттердің екеуден жұп құрып,аң-құс қағып жүргендігі байқалады. Сонан кейін құсты қолға түсірудің тәсілін таңдайды.Ондай тәсілдерді сан алуан: арқан байлаған керегеге жабыса түсіп қия жартастағы ұядан балапан алу, тормен ұстау, тояттатып қуып ұстау, қақпамен ұстау, жемтұзақпен ұстау,су соқты болып суға малшынған құсты қуып ұстау,аң терісі арқылы ұстау,шалмалап ұстау, түз қыранмен қол бұркітті шеңгелдестіріп ұстау, шырақ жағып , жаба тоқып ұстау тәрізді толып жатқан ұстау әдістері баршылық. Ұядан балапан алу - ең көп таралған әдіс.Оның түрі де көп.Бүркіт ұясын тау шоқысы, шағыл, сырғама, құлама жартас, жыныс ормандардағы нар қарағайдың ұшар басы тәрізді адам Осындай қиядағы ұядан балапн алу екінің бірінің қолынан келе бермейді. Ұядағы балапанға жетудің қолайлы жағын сараптап алған соң, жартастағы ұяға көбіне үстіңгі жағынан түседі.Бірнеше қайыс арқандарды қабаттап жалғап алып, бір ұшын қағылған қазыққа байлап, екінші ұшын ұяға түсетін адамның беліне байлайды.Адам еңіске сырғығанда айналып, үйіріліп кетпес үшін, беліне көлденең бақан байлайды.Құз қиыр болса бір қанат кереге алып, оның бас-аяғына ағаш таңып, ұяға түсуші адамды оның үстіне отырғызып, төмен сырғытады бұл аспақтап түсіру деп аталады. Ұяға түсуші батыл,епті адам денесін тас, бұталардан сақтайтын ықшам киім,өзімен бірге балапанды бөлеп,құндақтайтын жабдықтарды ала жүреді. Жоғарыда тұрған адамдар оның беліндегі арқаның қозғалысын басқарса, етекте тұрғандар ұяның бағытын нұсқап, ұябасардың шабуылынан қорғайды Дереккөздер Саятшылық қазақтың дәстүрлі аңшылығы (Алматыкітап 2007)