Қазақ ұлттық мәдениеті ғылыми-зерттеу институты

Қазақ ұлттық мәдениеті ғылыми-зерттеу институты — алғашқы ғылыми мекемелердің бірі. 1933 жылы 10 қарашада ҚазОАК-нің Ғылыми комитеті жанында құрылған.

Бастапқыда институттың құрамына Қазақтың орталық мұрағаты, өлкелік мұражай, мемлекеттік кітапхана, өлкетану бюросы, педагогикалық зертханалық инстиуты, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ғылыми қызметкерлері біріктірілді.

Инситутта тарихи-археологиялық, әдебиет және фольклор, тіл қатынастарын зерттеу, бейнелеу өнері және музыкалық-театр – хореографиялық секторлары жұмыс істеді. Институт тарихшылары Жетісудың археологиялық ескерткіштерін зерттеп, Қазақстан тарихы бойынша деректерді жоспарлы түрде жинауға кірісті. 1934 – 1935 жылы институт ғалымдары қазақтың батырлар эпосының 100-ден астам нұсқасын, 230 ертегі, 4500 мақал-мәтел, т.б. халық шығармаларының үлгілерін жинап, баспаға әзірледі.

Абайтану ісі қолға алынды. Арнаулы комиссия “Қазақ тілінің академиялық сөздігін” жасаумен шұғылданды. Бейнелеу секторы қазақтың 300-ден астам ұлттық өрнектерінің түрлерін жинап, зерттеуге кірісті. 1935 жылы 15 қыркүйекте институтқа Қазақстанның Ұлттық көркемсурет галереясын ұйымдастыру жұмысы жүктелді. Осы жылдары институтта “Еңбектер”, “Қазақстанның өткендегі тарихы туралы деректер мен материалдар”, бірнеше әдеби жинақтар жарық көрді.

Институттың ғылыми жұмысын ұйымдастыруға С.Меңдешев, Т.Жүргенов, С.Аспандияров, С.Сейфуллин белсене араласты. 1936 жылы 25 тамызда КСРО ҒА Қазақстандық базасының тарих, қазақ тілі мен әдебиеті секторларына айналдырылды. Ұлттық мәдениет институты мен осы секторлардың негізінде кейін тіл және әдебиет институты (1942) (бүгінгі Ұлттық ғылым академиясының А.Байтұрсынов атындағы тіл тану және М.Әуезов атындағы әдебиет және өнер институттары), тарих, археология және этнография институты (1945) (бүгінгі Ұлттық ғылым академиясының Ш.Уәлиханов атындағы тарих және этнологиялық, Ә.Марғұлан атындағы археологиялық институттары) құрылды.