Қалыпсыз қойнауқатық қысым

Қалыпсыз қойнауқатық қысым (ҚҚҚ) - тау жынысытардың кеуектерінде шоғырланған флюидтерге (суға, мұнайға, газға) тигізетін әсері қалыпты шамадан өзгеше келетін қысым. Өлшеу нүктесінде қойнауқат тереңдігінің биіктігіне тең келетін түщы су бағаны қысымынан, яғни гидростатикалық қысымнан асып түсетін қойнауқаттық қысым жоғары қалыпсыз қысым (ЖҚҚ), ал одан темен болса, темен қалыпсыз қысым (ТҚҚ) болып саналады. Алғашқысы оқшауланған жүйелерде, үлкен тереңдіктерден (4км-ден астам) орын алады және гидростатикалық қысымнан 1,3-1,8 есе жоғары болады, бірақ жоғарыда жатқан тау жынысы қабаттары салмағынан пайда болатын геостатикалық қысымдар мәніне жетпейді. ЖҚҚ сыйыстырушы қабаттардың жинауыштық қабілетіне қолайлы әсер етеді, мұнай мен газ кенорындарын пайдалану уақытын ұзартады, газдың меншікті қоры мен ұңғымалар шығымын жоғарылатады. Үлкен тереңдіктерде және зор аумақта дамыған жоғары қалыпсыз қысым метанның мол қорының ашылуына себепші болады, бірақ бұрғылау процесс қиындатады, кейде апаттарға әкеліп соқтырады.