Қалқаншалылар

Қалқаншалылар (Pentatomіdae) – жәндіктер класы, жартылай қаттықанаттылар отрядының бір тұқымдасы. 400-ге жуық түрі бар.

Қалқаншалылар
Nezara viridula
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Буынаяқтылар Табы: Жәндіктер Сабы: Жартылай қатты қанаттылар‎ Кіші сабы: Қандалалар Ықшам сабы: Pentatomomorpha Ұлы тұқымдасы: Pentatomoidea Тұқымдасы: Pentatomidae Уильям Элфорд Лич, 1815
Кіші тұқымдастары
Aphylinae Asopinae Cyrtocorinae Discocephalinae Edessinae Pentatominae Phyllocephalinae Podopinae Serbaninae Stirotarsinae

Негізгі туыстары: Pentatoma, Eurydema, Aelіa. Екі жұп қанаттарының бірінші жұбы жартылай қатты, жартылай жарғақты, артқы қанаттары мөлдір, жарғақты, жүйкеленіп келеді. Кеудесінің арқа жағындағы қалқаншасы құрсағының 2/3 бөлігін жауып тұрады, қалқаншалылар деп аталуы да осыдан. Кеудесінің артқы бөлігінде өткір, жағымсыз иіс шығаратын (цимицин қышқылына байланысты) бездері орналасқан. Мысалы, оңтүстік-шығыс Азияда кездесетін Tessarotoma papіllosa деген түрінің иіс шығару бездері өзінің улы секреттерін 10 – 15 см қашықтыққа дейін шашырата алады. Қалқаншалылардың сопақша келген денесінің ұзындығы 2 – 40 мм-ге дейін, жасыл немесе көк жылтыр түсті, кейде ақ, сары, қызыл дақтары болады. Мұртшалары ұзын 5 бунақты. Ауыз аппараты шаншып-соратын тұмсыққа айналған. Тұмсығы 4 бунақты, тыныш қалыпта дененің бауыр жағына қарай бүгіліп орналасады. Жақсы дамыған үш жұп аяқтары бар. Шала түрленіп дамиды. Аналығы екі қатар орналасқан 6 жұп ұрықтанған жұмыртқаларын өсімдіктердің жапырақтары мен сабақтарына жабыстырып салады. Жұмыртқадан шыққан дернәсілі ересек түріне өте ұқсас, тек оның дене пішіні, кіші қанаттары мен жыныс мүшелері толық жетілмеген. Дернәсілдер түлеу арқылы өседі. Әр түлеген сайын жетіспеген мүшелері толығады. Барлық мүшелері толық жетілгеннен кейін дернәсіл имаго деп аталатын ересек сатыға өтеді. Қалқаншалылар – ауыл шаруашылық дақылдарының зиянкестері.