Қан аққаннан болатын анемиялар

Қан аққаннан болатын анемиялар - жедел ағымды не созылмалы қан кету негізінде дамиды.

Жедел ағымды кан кету анемиясының этиологиясы

Мұның себебін анықтау жатырдағы кезінде қиын. Бала жолдасының (плацента) бүзылысы не кіндік тамырларының жарақаты бала қанының шеше қанына құйылуына әкеледі. Туылғаннан кейінгі қан жоғалту геморрагиялық диатездер, лейкоз, апластикалық анемиялар, асқазан-ішек жүйесіндегі жаралар т. б. ауруларда кездеседі. Қандай негізде болса да аурудың клиникалық көрінісі бірдей, бірақ, ол қан аққан уақыт ұзақтығына, кеткен қан мөлшеріне, баланың бүған дейінгі жағдайы мен жасына тығыз байланысты. Мысалы, бұл анемияның нәрестедегі көрінісі 20—30 минуттен кейін басталса, жасы үлкендерде — келесі күні не одан да кеш білінеді.

Патогенезі

Жылдам қан кету ағыстағы кан мөлшерін азайтады (олигемиялық фаза), бұл қан қысымының төмендеуі мен мидың оттегілік ашығуын туғызады. Бүл кезде шок (гиповолемиялық) көріністері басым. Сұйықтардың компенсаторлық ретте қан тамырларына ағзалардан қосылуы (гидремиялық фаза) олигемияны азайтқанмен, бүл кезде (2—3 күн) Нв, эритроциттер, белок, темір ж. б. жоғалтуға байланысты бәрібір анемия пайда болады. Алғашқы сағаттарда тромбоцитоз бен нейтрофилия байқалса, келесі күндерге ретикулоцитоз тән.

Клиникалық көрінісі

Жоғарыда көрсетілгенге сай шок пен кейінірек нормохромды нормоцитарлық анемиядан қүралады.

Диагнозы

Қан жатыр ішіндегі нәрестеде, не баланың іш қуыстарына (зақым әсері) аққан кезде болмаса, қиындыгы жоқ. Бірінші жағдайда анасының қанын феталды Нв-ге тексеру керек, басқа кезде баланың шағымы мен анамнезі шешуші мән атқарады.

Емі

Қан тоқтату мен баланы шоктан құтқарудан түрады, қан алмастырушылар (поливинол, полиглюкин, желатиноль) жылдам (5 мл/кг есебінде), кейін тамшылатып (минутіне 20—30 тамшы) қүйылуы тиіс. Бала қанының тобы мен Rh — факторын (резус) анықтаған соң ауруға цитратты жаңа қан қүйылады. Мұны да алдында жылдам (5 мл/кг), кейін тамшы күйінде (жалпы мелшеріне шейін—15—20 мл/кг). Бүлардан басқа глюкокортикоидтар, глюкозаның гипертониялық ертіндісі инсулинмен, калий хлоридінің ертіндісі, керек жағдайда — жүрек гликозиді, натрий бикарбонаты тағайындалады. Жедел жағдайдан шығарған соң белок, жеміс, көкөніске бай тағам беріліп, оған темірі бар дәрілер мен витаминдер қосады.

Болжамы

Қан кету себебі мен сүйек миының регенераторлық қабілетіне байланысты.

Диспансерлік бақылау

Ауруханадан шығарған соң бала толық жазылғанша 4—5 ай бақылауда болуы тиіс.

Созылмалы қан кетуден болатын анемия

Этиологиясы мен патогенезі.

Созылмалы түрде қан кету балаларда сиректеу кездеседі: асқазан-ішек жүйесі (ойық жара, полиптер, өңеш веналарының кеңеюі ж. б.), екпе (идиопатиялық өкпе гемоси-дерозы), бүйрек аурулары (нефриттің гематуриялық түрі, зәр-тас ауруы), геморрагиялық диатездер (оның ішінде іштен және жүре пайда болған тромбоцитопения мен тромбоцитопатиялар). Ауруды 2 кезеңге беледі: 1) темір қорының сақтаулы кезіндегі қан кету: 2) темір қорының таусылған кезіндегі қан кету — бүл арада теміртапшылығы ауыр түрдегі анемия пайда болады.

Клиникалық көрінісі

Негізгі ауруға және қан кету мөлшеріне байланысты. Жалпы көрінісі басқа анемияларға үқсас.

Диагнозы

Көбінесе қан сынағын қайтара жасап, анемиянын үдегеніне кез жеткізу керек. Білінбейтін қан кетуді, нәжісті зерттеу арқылы анықтауға болады. Өте аз мөлшерде қайдан қан кеткенін анықтауда, радиоизотоптық сынақтың орны ерекше.

Емі

Қан құю тек анемияның ауыр дәрежесінде ғана керек. Әдетте, темірі бар дәрі-дәрмектер қолданылуы тиіс.

Болжамы

Негізгі ауруға және қан кету мөлшеріне байланысты.

Диспансерлік бақылау

Негізгі ауруды бақылау бойында міндетті түрде қан сынағын жасап, ретикулоциттер саналуы тиіс.