Қарабасшөп
Қарабасшөп (Poterium) – раушангүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Еуропада, Орта Азияда, Батыс Сібір мен Кавказда кездесетін 5 түрі белгілі. Қазақстанда Жетісу (Жоңғар), Алатауының жоталарында, Батыс Тянь-Шань тауларының тасты, құрғақ беткейлерінде, өзен бойларында өсетін 2 түрі (жемісті Қарабасшөп, қойоты Қарабасшөбі) бар. Соның ішінде жиі кездесетіні – қойоты Қарабасшөбі (Р. polgamum). Биіктігі 25 – 80 см, тамырлары сүректеніп келген. Сабағы тік, жалаң немесе төм. бөлігі түктенген, жоғарғы жағы бұтақтанып келеді. Жапырақтары күрделі, жұп қауырсынды емес, олардың 15 – 20 ұсақ жапырақшалары болады. Тамыр түбінен шығатын жапырақтары ұзын сағақты. Ұсақ гүлдері жасыл түсті, қалқанша гүлшоғырына топталған, пішіні эллипс тәрізді, ұзындығы 2 см-дей. Қос жынысты. Аталығының саны 10 – 30, аналығы – екеу. Тұқымынан көбейеді. Мамырдан тамызға дейін гүлдеп, тамыз – қыркүйек айларында жеміс береді. Жемісі – қос тұқымды жаңғақша. Қойоты Қарабасшөбі – илік өсімдік, сондықтан оны тері илеуде пайдаланады. Өсімдіктің құрамында 17% протеин, 4% май, 40%-дай азотсыз өте белсенді заттар бар. Жапырағы С витаминіне бай, оны салат ретінде пайдаланып, сорпаға және балыққа дәм-татымдық ретінде қосады. Өте жақсы мал азықтық шөп болғандықтан, оны қой сүйсініп жейді. Гүлінен аралар бал жинайды. [1]
