Қарама-қарсы сауда

Ыңғайласпа сауда - сыртқы сауда операцияларының бір түрі. Мұнда тауарлар импортты экспортшылардың қарама-қарсы ссатып алу жөніндегі міндеттемелерімен

байланыстырылады немесе, керісінше, экспорт қарама-қарсы импорттық операцияларға тәуелді етіледі. Қ.-қ.с. кезінде тауарлардың қарама-қарсы жеткізілімімен төлеу, әдетте,

негізгі жеткізілім құнының бір бөлігін ғана жабады. Қ.-қ.с.-ны , көбінесе импортшылар қолданады, олар жоғары бәсеке жағдайында экспортшыларға қарама-қарсы міндеттемелер

қабылдауды ұсынады. Импортшылар мен экспортшылардың қарама-қарсы жеткізілім бойынша міндеттемелері бір не бірнеше, бірақ бір-бірімен міндетті түрде

байланыстырылған құжаттармен рәсімделеді. Қ.-қ.с.-ның негізгі түрлері-баспа-бас айырбас келісімдері, машиналар мен технология жабдықтарды шикізаттың, дүмбілзаттың,

жеткізілген машиналар мен жабдықтарды пайдаланып өндірілген өнімнің қарама-қарсы жеткізіліммен төлеу шартымен сатуды көздейтін өтемдік келісімдер, импортшы-фирмаларды

қарама-қарсы жеткізілімді жүзеге асырғанға дейінгі кезеңге қаржыландыру түрі болып табылатын аванстық жеткізілімдер, сатып алу-сатудың заң жүзінде дербес, бірақ іс жүзінде

бір-бірімен байланысты екі не одан көп мәмілесін көздейтін қарама-қарсы сатып алу. Қ.-қ.с. жағдайында осы заманғы үлгілерді жеткізу кезінде ескірген техниканың сатып алынуы,

шеттен әкелінетін жабдықтың импортшы елдің жергілікті өндірісінде өндірілген бөлшектермен жарақталуы, сыртқы сауда операцияларының басқа да түрлері қолданылуы мүмкін. Қ.-

қ.с. 20-ғасырдың 70-80 жылдары жоғары қарқынмен дамыды. Мысалы, 70-жылдардың басында дүниежүз. сауда айналымында Қ.-қ.с-ның үлесі 2-3 % болса, 80-жылдардың

аяғында бұл үлес 40% -дан асты. Ол 90-жылдары да жоғары күйінде қалды. Дүние жүзінің 90-нан астам елі, оның ішінде Қазақстан да тауарларды қарама-қарсы жеткізіліммен

байланыстыра отырып сатып алуға өз импортшыларын міндеттейтін заңдық актілер қабылданды. Қазақстан мемл., сыртқы сауда бірлестіктері мен кәсіпорындары Қ.-қ.с. –ны

дамыған елдермен қарым-қатынаста Қазақстанның экспорттық тауарларын осы елдердің рыноктарына шығаруға неғұрлым қолайды жағдай жасау үшін, сондай-ақ, Қазақстанның

жұмсалған несиелерін ішінара жабу үшін өтемдік мәмілелерді кеңінен қолдана отырып, дамушы елдермен сауда-экон.байланыстар орнатуда пайдаланады.

Дереккөздер

1. "Қазақстан" Ұлттық энциклопедия. "Қазақ энциклопедиясының" бас редакциясы. Алматы, 2005.